મોટા માણસો અને મોટા શોખ: દાગીના રાખવા માટે બરોડાની રાણી લંડનથી લાવી હતી કિંમતી તિજોરી, જાણો ક્યાં અને કઈ હાલતમાં છે હવે

વર્ષ 1947માં ભારત આઝાદ થયું ત્યારે તે સમયે દેશમાં 565 રજવાડા હતા. દરેકના પોતાના રાજા, મહારાજા, નિઝામ અને નવાબ હતા. તેમના નિયમો અને કાયદા પણ અલગ હતા. આમાંનું એક ગુજરાતનું બરોડાનું રજવાડું હતું જે તે સમયે દેશનું ત્રીજું સૌથી ધનિક રજવાડું હતું. મહારાજા સયાજીરાવ ગાયકવાડના શાસન દરમિયાન બરોડાના રજવાડાએ તેનો શ્રેષ્ઠ સમય જોયો હતો. સયાજીરાવ ગાયકવાડ (મહારાજા સયાજીરાવ ગાયકવાડ) એ ઘણી શૈક્ષણિક સંસ્થાઓનો પાયો નાખ્યો. આમાં તેમની પત્ની અને મહારાણી ચીમનબાઈ (દ્વિતીય)એ તેમને ખૂબ જ સારો સાથ આપ્યો. તેમણે પોતાની કિંમતી તિજોરી પણ દાનમાં આપી દીધી હતી.

લંડનની કંપનીએ બનાવી હતી આ ખાસ તિજોરી

મહારાણી ચિમનાબાઈ અપાર સંપત્તિના માલિક હતા. તેની પાસે સોના, ચાંદી, હીરા, મોતીના એકથી મોંધા ઘરેણાં હતા. આ દાગીના રાખવા માટે રાણીએ તે દિવસોમાં લંડનથી ખાસ તિજોરી મંગાવી હતી. આ સેફ રેટનર તિજોરી કંપની દ્વારા બનાવવામાં આવી હતી. વર્ષ 1784 માં સ્થપાયેલ રેટનર સેફ કંપની, લંડન સમગ્ર વિશ્વમાં તેની સલામતી માટે પ્રખ્યાત છે અને હજુ પણ વિશ્વભરની તમામ નાણાકીય સંસ્થાઓ, બેંકો, સલામત ગૃહો માટે સલામતી રહે એવી તિજોરીનું ઉત્પાદન કરે છે. તે સમયે રાણી દ્વારા મંગાવવામાં આવેલી તિજોરીની વિશેષતા એ હતી કે ન તો ચોર તેને તોડી શકે અને ન તો તેને આગ લગાવી શકે.

ન ચોર તેને તોડી શકે અને ન આગ લગાવી શકે

મહારાણી ચિમનાબાઈની વિશાળ તિજોરીઓ હવે સયાજીરાવ યુનિવર્સિટીમાં છે. આ તિજોરીઓમાં મૂલ્યવાન પ્રાચીન હસ્તપ્રતો રાખવામાં આવી છે. અહેવાલ અનુસાર મહારાજ સયાજીરાવે પોતે ઓરિએન્ટલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટને આ તિજોરીઓ ભેટમાં આપી હતી. ઓરિએન્ટલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ પ્રાચીન અને મૂલ્યવાન હસ્તપ્રતો પર સંશોધન અને સંરક્ષણ કાર્ય હાથ ધરે છે.

આ કારણે રાણીએ આપી દીધી ખાસ તિજોરી દાનમાં

ઓરિએન્ટલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ વડોદરાના ડાયરેક્ટર ડૉ. શ્વેતા પ્રજાપતિ કહે છે કે મહારાજા સયાજીરાવ ગાયકવાડે વિચાર્યું હતું કે આવી સારી સંસ્થા બીજા વિશ્વયુદ્ધ દરમિયાન બનાવવામાં આવી છે, પરંતુ જે અમૂલ્ય અને મૂલ્યવાન હસ્તપ્રતો સાચવવામાં આવી રહી છે તે નાશ પામી છે. આવુ થવા અટકાવવા શું કરી શકાય?  તેમણે ઘણું વિચાર્યું અને તેમની પત્ની મહારાણી ચીમનબાઈની અમૂલ્ય તિજોરીઓનું દાન કર્યું. તે સમયગાળા દરમિયાન મહારાજા સયાજીરાવે ગુજરાત સહિત દેશના તમામ ભાગોમાંથી પ્રાચીન અને અમૂલ્ય હસ્તપ્રતો એકત્રિત કરી અને યુનિવર્સિટીમાં લાવ્યા.

મહારાણી ચીમનબાઈએ ઘૂંઘટ  પ્રથા કરી બંધ

આમાંની ઘણી હસ્તપ્રતો એવી હતી કે તે લગભગ વિનાશના આરે હતી. આને સયાજીરાવ યુનિવર્સિટીમાં રાખવામાં આવ્યા હતા અને બાદમાં એક અલગ વિભાગ બનાવ્યો હતો જે પાછળથી ઓરિએન્ટલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ તરીકે જાણીતો બન્યો હતો. મહારાણી ચિમનાબાઈ તેમના સમય કરતાં આગળ વિચારતી હતી. તે ઘૂંઘટ  પ્રણાલીના સખત વિરોધી હતા. તે પોતે પણ ઘૂંઘટ  વગર રહેતી હતી. historyofvadodara.in પર આપેલી માહિતી અનુસાર વર્ષ 1914માં રાણીએ ઘૂંઘટનો સંપૂર્ણ ત્યાગ કરી દીધો અને મહારાજા સાથે ઘૂંઘટ વિના સિંહાસન પર બેસવા લાગી. રાણીએ તમામ શૈક્ષણિક સંસ્થાઓને દત્તક લીધી હતી અને ત્યાં ભણતી છોકરીઓને અલગથી શિષ્યવૃત્તિ આપતી હતી.