સપ્ટેમ્બર મહિનામાં અનેક લઘુગ્રહ પૃથ્વીની નજીકથી પસાર થઈ રહ્યા છે. મોટા ભાગના એસ્ટરોઇડ ખતરનાક ન હોવા છતાં, કેટલાકનું કદ અને માર્ગ વૈજ્ઞાનિકોને તણાવમાં મૂકે છે. આવો જ એક લઘુગ્રહ ‘એપોફિસ’ છે જે 2029માં પૃથ્વીની ખૂબ નજીકથી પસાર થવા જઈ રહ્યો છે. જો અમુક સો મીટર પહોળો એસ્ટરોઇડ પૃથ્વી સાથે અથડાશે તો તે ભયંકર વિનાશનું કારણ બનશે. પરંતુ વૈજ્ઞાનિકો સતત સંશોધન કરી રહ્યા છે કે કેવી રીતે ખતરો બની શકે તેવા એસ્ટરોઇડ્સને દૂર કરી શકાય. હવે એક રીતે જોઈએ તો તેઓને ઘણી આશાઓ દેખાઈ રહી છે. એક નવા અભ્યાસ મુજબ શક્તિશાળી એક્સ-રે પૃથ્વી સાથે અથડાઈ શકે તેવા એસ્ટરોઈડનો માર્ગ બદલી શકે છે.
‘નેચર ફિઝિક્સ’ જર્નલમાં પ્રકાશિત થયેલા અભ્યાસમાં લેબમાં કરવામાં આવેલા પ્રયોગો ટાંકવામાં આવ્યા છે. અમેરિકાની સેન્ડિયા નેશનલ લેબોરેટરીઝના સંશોધકોના જણાવ્યા અનુસાર, 4 કિલોમીટર સુધીના વ્યાસવાળા એસ્ટરોઇડને એક્સ-રે વડે વિચલિત કરી શકાય છે. બે વર્ષ પહેલા અમેરિકન સ્પેસ એજન્સી નાસાએ ડાર્ટ મિશન દ્વારા બતાવ્યું હતું કે સ્પેસક્રાફ્ટની મદદથી એસ્ટરોઇડનો રસ્તો બદલવો શક્ય છે.
આપણે એક્સ-રે દ્વારા એસ્ટરોઇડને કેવી રીતે દૂર કરી શકીએ?
એસ્ટરોઇડને રીડાયરેક્ટ કરવા માટે અવકાશયાનનો ઉપયોગ કરવો એ માત્ર ખર્ચાળ નથી પણ ઘણો સમય પણ જરૂરી છે. ચેતવણી સમયસર મળવી જોઈએ, પછી અવકાશયાન અવકાશમાં મોકલવું પડશે… ઘણી વખત આપણને એસ્ટરોઇડ વિશે થોડા કલાકો પહેલા જ ખબર પડી જાય છે, તેથી આ પદ્ધતિ એટલી અસરકારક નથી.
સંશોધકોના જણાવ્યા અનુસાર, એક્સ-રેના તરંગો, જે પરમાણુ વિસ્ફોટ દ્વારા ઉત્પન્ન થાય છે, તેનો ઉપયોગ એસ્ટરોઇડનો માર્ગ બદલવા માટે કરી શકાય છે. અભ્યાસ મુજબ, આ તરંગો એસ્ટરોઇડની સપાટીને ગરમ કરશે અને તેની કેટલીક સામગ્રીને બાષ્પીભવન કરશે. બાષ્પયુક્ત ખડકમાંથી બનેલો વિસ્તરિત ગેસ એસ્ટરોઇડની ગતિમાં ફેરફાર કરશે, એટલે કે તેની ગતિ પણ બદલાશે.
જો તમારે 32 દાંત હોય તો રાજાની જેમ મળશે ત્રણેય લોકના સુખ! જાણો 28, 29 અને 30 વાળાનું શું થાય?
પૃથ્વી પર ઘણા એસ્ટરોઇડ ન હોવાથી, આ પદ્ધતિનું પરીક્ષણ કરવું થોડું મુશ્કેલ છે. સંશોધકોએ એક્સ-રે વડે 12 મીમીના ખડકો પર બોમ્બમારો કરીને પ્રયોગશાળામાં પ્રયોગો કર્યા. તેઓએ જોયું કે બંને ખડકો લગભગ 70 મીટર પ્રતિ સેકન્ડની ઝડપે વિચલિત થઈ રહ્યા છે.