ધારો કે તમારે પેટ્રોલ-ડીઝલની ચિંતા કરવાની જરૂર નથી અને જ્યારે તમે ઘરની બહાર નીકળો ત્યારે તેને ચાર્જ કરવાની પણ જરૂર નથી. તમે કહેશો કે આ કેવી રીતે શક્ય છે? અલબત્ત એવું શક્ય છે. ટૂંક સમયમાં તમને ભારતમાં પણ આવી સુવિધા મળશે. જો કે, બસ કે ટ્રક જેવા મોટા વાહનો જ આનો લાભ લઈ શકશે તેવી શકયતા છે. અમે ઇલેક્ટ્રિક હાઇવે વિશે વાત કરી રહ્યા છીએ. તમે તેને ઇલેક્ટ્રિક રેલ લાઇનની જેમ સમજી શકો છો. ઇલેક્ટ્રિક હાઇવેની એક અલગ લેન બનાવવામાં આવે છે જેના પર ઇલેક્ટ્રિક વાયર (પાવર લાઇન) ઇન્સ્ટોલ કરવામાં આવે છે અને જે રસ્તામાં ભારે વાહનોને વીજળી પૂરી પાડે છે.
ઈ-હાઈવે પરની વીજળી સૌર ઉર્જાથી બને તેવી અપેક્ષા
વાહનોને ચાર્જ કરવાની બીજી રીત એ છે કે રસ્તાની નીચે જ ઇલેક્ટ્રિક કેબલ અને ઇલેક્ટ્રોમેગ્નેટિક ટ્રાન્સમીટર ઇન્સ્ટોલ કરવું. આ ઈલેક્ટ્રોમેગ્નેટિક ફિલ્ડ બનાવશે અને આ ઉર્જા વાહનમાં ફીટ કરવામાં આવેલ ખાસ કોઈલ દ્વારા ખેંચવામાં આવશે જે વાહનમાં ફીટ કરેલી બેટરીને ચાર્જ કરશે. આ રીતે કાર જેવા નાના વાહનો પણ ઇલેક્ટ્રિક હાઇવે પર દોડી શકાય છે. ભારતમાં નિર્માણ થનારા ઈ-હાઈવે પર વપરાતી વીજળી સૌર ઉર્જાથી બને તેવી અપેક્ષા છે.
ભારતનો પ્રથમ ઇલેક્ટ્રિક હાઇવે ક્યાં બનશે?
કેન્દ્રીય મંત્રી નીતિન ગડકરીએ ગયા માર્ચમાં કહ્યું હતું કે તેમનું સ્વપ્ન દિલ્હી અને જયપુર વચ્ચે ઈ-હાઈવે બનાવવાનું છે. તેમણે કહ્યું હતું કે આ એક પ્રસ્તાવિત પ્રોજેક્ટ છે અને વિદેશી કંપની સાથે વાતચીત ચાલી રહી છે. જુલાઈમાં, તેમણે કહ્યું હતું કે માર્ગ પરિવહન મંત્રાલય દિલ્હી અને મુંબઈ વચ્ચે પ્રથમ ઇલેક્ટ્રિક હાઇવે બનાવવાની તૈયારી કરી રહ્યું છે. તે સ્પષ્ટ છે કે દિલ્હી-મુંબઈ એક્સપ્રેસ વે પર પહેલો ઈ-હાઈવે બનાવવામાં આવશે અને તેના માટે કદાચ અલગ લેન બનાવવામાં આવશે. એટલે કે આ હાઈવે દિલ્હીથી શરૂ થઈને હરિયાણા થઈને રાજસ્થાન પહોંચશે.
શું ફાયદો થશે?
પ્રથમ તબક્કામાં તેને પાયલોટ પ્રોજેક્ટ તરીકે શરૂ કરવામાં આવશે. ગડકરીના મતે આ રૂટ પર ટ્રોલી બસની જેમ ટ્રોલી ટ્રક દોડાવી શકાય છે. તમને જણાવી દઈએ કે ટ્રોલી બસનો કોન્સેપ્ટ લગભગ કોલકાતામાં ચાલતી ટ્રામ જેવો જ છે, જે ઓવરહેડ વાયરમાંથી વીજળી લઈને ચાલે છે.
જો સૌર ઉર્જાથી ચાલતો ઈ-હાઈવે તૈયાર થઈ જશે તો ભારતને સૌથી મોટો ફાયદો એ થશે કે દેશની અશ્મિભૂત ઈંધણ પરની નિર્ભરતા ઘણી ઓછી થઈ જશે. આના કારણે પેટ્રોલિયમ ઉત્પાદનો પરનો દેશનો ખર્ચ ખૂબ જ ઝડપથી ઘટશે. આ સિવાય તે પ્રદૂષણ ઘટાડવામાં મદદ કરશે અને ભારત પર્યાવરણ સંરક્ષણની દિશામાં એક મોટું પગલું આગળ વધારશે.