Coca Cola Price Story : વ્યવસાયનો મૂળ નિયમ નફો છે. દરેક કંપની તેની કિંમત અને નફાને સંતુલિત કરવા માટે સમય પછી તેના ઉત્પાદનોની કિંમતમાં વધારો કરે છે. પરંતુ કોકા-કોલા એવી કંપની છે જેણે વ્યવસાયના આ મૂળભૂત સિદ્ધાંતને ઉથલાવી દીધો. કંપનીએ લગભગ 70 વર્ષથી તેની એક બોટલની કિંમતમાં વધારો કર્યો નથી. ભલે તે ગમે તેટલું અવિશ્વસનીય લાગે પરંતુ તે સાચું છે. 1886માં યુ.એસ.માં કોકની 6.5 ઔંસની બોટલ એક નિકલ એટલે કે 5 સેન્ટ (આજના વિનિમય દર મુજબ આશરે રૂ. 1)માં ઉપલબ્ધ હતી અને 1959માં તેની કિંમત એટલી જ હતી.
અર્થશાસ્ત્રમાં તેને નોમિનલ પ્રાઇસ રિજિડિટી અથવા પ્રાઇસ સ્ટીકીનેસ કહેવામાં આવે છે. સામાન્ય ભાષામાં, મોટા પાયે આર્થિક ફેરફારો કે જે કંપનીના ઉત્પાદનોની કિંમતને અસર કરતા નથી તેને કિંમતની સ્ટીકીનેસ કહેવાય છે. પરંતુ 70 વર્ષથી કોઈ પ્રોડક્ટની કિંમતમાં વધારો ન કરવો એ પોતાનામાં અનોખી બાબત છે. તે પણ જ્યારે 2 વિશ્વ યુદ્ધો થયા ત્યારે મહામંદી આવી.આ સમય દરમિયાન કોકના ઉત્પાદનમાં વપરાતી અન્ય વસ્તુઓના ભાવ અનેકગણા વધી ગયા. ઉદાહરણ તરીકે, પ્રથમ વિશ્વ યુદ્ધ પછી, ખાંડના દરમાં 3 ગણો વધારો થયો હતો.
કોકે આવું કેમ કર્યું?
1899 માં, એટલે કે, કોકા-કોલાની સ્થાપનાના 12 વર્ષ પછી, 2 વકીલોએ કોકના વાઇસ પ્રેસિડેન્ટ અને સહ-સ્થાપક આસા કેન્ડલરને કહ્યું કે તેઓ કોકને બોટલોમાં વેચવા માંગે છે, તેથી કેન્ડલરે તેમને કોકના બોટલિંગ અધિકારો વેચવા જોઈએ. કેન્ડલરે પહેલા તો ના પાડી પણ પછી વકીલોના આગ્રહ પર તે રાજી થઈ ગયો. બંને વચ્ચે કરાર થયો હતો. પરંતુ, તેના માટે કોઈ એક્સપાયરી ડેટ નક્કી કરવામાં આવી નથી. મતલબ કે, કોકા-કોલાને હવે તે વકીલોને કાયમ માટે નિશ્ચિત કિંમતે તેનું પીણું વેચવાની ફરજ પડી હતી. હવે બોટલના દર વધશે તો પણ કોકને ફાયદો નહીં થાય. કોક માટે આ ખોટનો સોદો સાબિત થયો.
કંપનીએ યુક્તિ શોધી કાઢી
ત્યારપછી કંપનીએ આ સમસ્યામાંથી બહાર આવવા માટે એક યુક્તિ શોધી કાઢી. કોકને દેશભરમાં મોટા હોર્ડિંગ્સ અને બેનરો લગાવ્યા અને પ્રચાર કર્યો કે કોકની દરેક બોટલ માત્ર 5 સેન્ટની છે. હવે બોટલિંગ કંપની પોતાની ઈચ્છા મુજબ બોટલના રેટ વધારી શકતી નથી, નહીં તો લોકોમાં તેમની ઈમેજ કલંકિત થઈ જશે. જોકે, 1921માં કોન્ટ્રાક્ટ રિન્યૂ કરવામાં આવ્યો હતો અને મામલો થાળે પડ્યો હતો.
આ પણ વાંચો
યુવાને 27 હજારનો નવો નકોર મોબાઈલ ખરીદ્યો, અઠવાડિયા પછી જ ભયંકર રીતે બ્લાસ્ટ થયો, મોત દેખાઈ ગયું
સમસ્યા હજી સમાપ્ત થઈ નથી
આ પછી એક નવી સમસ્યા ઊભી થઈ. કોકના વેન્ડિંગ મશીનોએ કંપનીને 6.5-ઔંસની બોટલની કિંમત વધારતા અટકાવી હતી. ખરેખર, તે વેન્ડિંગ મશીન માત્ર 1 નિકલ એટલે કે 5 સેન્ટ સ્વીકારવા માટે બનાવવામાં આવ્યું હતું. તેનું કારણ એ હતું કે કંપની ઇચ્છતી ન હતી કે તેના ગ્રાહકોએ કોક ખરીદવા માટે 1 થી વધુ સિક્કાનો ઉપયોગ કરવો પડે. જો કે, 1940 ના દાયકાના અંત સુધીમાં, અમેરિકામાં ફુગાવો નોંધપાત્ર રીતે વધ્યો અને કંપની આવો બોજ સહન કરી શકી નહીં. 1950માં, કોકની 6.5-ઔંસની બોટલની કિંમત ઘટાડીને 6 સેન્ટ કરવામાં આવી હતી અને 1959 સુધીમાં, કોકની છેલ્લી 5-સેન્ટની બોટલ વેચાઈ હતી. વર્ષ 2012 માં, કંપનીએ આ બોટલનું ઉત્પાદન બંધ કરી દીધું અને આ રીતે એક યુગનો અંત આવ્યો.