Aditya L-1 launching Update: ભારતના સૂર્યા મિશન આદિત્ય એલ-1ને (Aditya L-1) આજે શ્રીહરિકોટા સ્પેસ સેન્ટરથી (Sriharikota Space Centre) લોન્ચ કરવામાં આવનાર છે. આ પહેલીવાર છે જ્યારે ભારતીય અવકાશ સંશોધન સંસ્થા (isro) સૂર્યનો અભ્યાસ કરવા માટે પોતાનું મિશન મોકલી રહ્યું છે. ચંદ્રયાન-3ની સફળતાને લઈને ઈસરોના વૈજ્ઞાનિકો ઘણા ઉત્સાહિત છે. આ જ કારણ છે કે હવે વિલંબ કર્યા વગર તેઓ સૂર્ય મિશનને સફળ બનાવવામાં લાગી ગયા છે. શું છે સન મિશન? શું ભારતનો ‘આદિત્ય’ સૂર્ય પર ઉતરવાનો છે? આ મિશનનો હેતુ શું છે? આવો અમે તમને આ તમામ સવાલોના જવાબ આપીએ.
1. સૂર્ય મિશન શા માટે મોકલવામાં આવી રહ્યું છે?
ઉદાહરણ તરીકે ચંદ્રયાન મિશનને ચંદ્રના અભ્યાસ માટે મોકલવામાં આવ્યું છે. તેવી જ રીતે સન મિશન આદિત્ય એલ-1ને સૂર્યનો અભ્યાસ કરવા માટે મોકલવામાં આવી રહ્યું છે. આ મિશન દ્વારા સૂર્યના રહસ્યો જાણવાનો પ્રયાસ કરવામાં આવશે.
2. શું આદિત્ય એલ-1 સૂર્ય પર ઉતરશે?
ના, ઇસરોનો ઇરાદો ભારતના આદિત્ય એલ-1ને સૂર્ય પર ઉતારવાનો નથી. સૂર્ય અત્યંત ગરમ હોય છે. ત્યાં, કોઈ વાહન મોકલી શકાતું નથી. ઈસરો માત્ર એક સેટેલાઈટને સૂર્યની કક્ષામાં મોકલી રહ્યું છે, જેનું કામ સૂર્યનો અભ્યાસ કરવાનું છે.
3. આદિત્ય એલ-1 નામ ક્યાંથી આવ્યું?
ઈસરોના જણાવ્યા અનુસાર સૂર્યની સંસ્કૃત કિંમત આદિત્ય છે, જેને જોતા મિશનના નામમાં આદિત્ય શબ્દ જોડવામાં આવ્યો હતો. સાથે જ L-1 નામ સૂર્યની કક્ષા પરથી ઉતરી આવ્યું છે. વાસ્તવમાં જ્યારે સૂર્યના લગરેન્જ પોઈન્ટ-1ની કક્ષામાં ભારતનું સન મિશન પોતાના ઉપગ્રહ દ્વારા ચક્કર લગાવવા જઈ રહ્યું છે. એટલા માટે તેમાં એલ-1 નામ ઉમેરવામાં આવ્યું હતું.
4. સૂર્ય મિશનનો હેતુ શું છે?
ઇસરો તેના સૂર્ય મિશન દ્વારા સૂર્યની ગતિશીલતાનો અભ્યાસ કરશે. આદિત્ય એલ-1 સૂર્યની કણોની ગતિશીલતાના અભ્યાસ માટે માહિતી પૂરી પાડશે. તે ઇન-સીટુ કણો અને પ્લાઝ્મા વાતાવરણનો પણ અભ્યાસ કરશે. તેમાં સૂર્યના વાતાવરણના સૌથી બહારના ભાગની રચના, તાપમાનની પ્રક્રિયા, સૌર વાવાઝોડાની ઉત્પત્તિ, કોરોનલ લૂપ પ્લાઝ્માની રચના વગેરેની તપાસ કરવામાં આવશે.
5. આદિત્ય એલ-1 કેટલા વર્ષ સુધી કામ કરશે?
ઇન્ડિયન ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ એસ્ટ્રોફિઝિક્સ (આઇઆઇએ) અનુસાર, સેટેલાઇટની સરેરાશ ઉંમર પાંચ વર્ષ સુધીની હોય છે, પરંતુ ઇંધણના વપરાશના આધારે, તે વધુ લાંબા સમય સુધી કામ કરી શકે છે. આદિત્ય એલ-1નું 190 કિલોનું VELC પેલોડ પાંચ વર્ષ સુધી પૃથ્વી પરના ભારતના સ્પેસ સેન્ટરમાં સૂર્યની તસવીરો મોકલશે.
6. સૂર્ય મિશન કેટલું અંતર કાપશે?
ઈસરોના જણાવ્યા અનુસાર, ભારતનો ‘આદિત્ય’ પૃથ્વીથી 15 લાખ કિલોમીટર દૂર આવેલા સૂર્યનો અભ્યાસ કરવા માટે લગરેન્જ પોઈન્ટ-1 જઈ રહ્યો છે. આ અંતર કાપવામાં લગભગ ચાર મહિનાનો સમય લાગશે, ત્યારબાદ તે આગામી પાંચ વર્ષ સુધી ત્યાં અભ્યાસ કરશે.
7. ઇસરો સૂર્ય વિશે માહિતી મેળવવાનું ક્યારે શરૂ કરશે?
ઇન્ડિયન ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ એસ્ટ્રોફિઝિક્સ અનુસાર, આદિત્ય એલ-1 સેટેલાઇટ જાન્યુઆરીના મધ્યમાં સૂર્યની કક્ષામાં સ્થાપિત થવાની સંભાવના છે. ત્યારે તમામ સિસ્ટમ યોગ્ય રીતે કામ કરી રહી છે કે નહીં તેની ચકાસણી કરવામાં આવશે. ફેબ્રુઆરીના અંત સુધીમાં ઈસરોને નિયમિત ડેટા મળવાની આશા છે.
8. સૂર્ય માટે કેટલાં મિશન મોકલવામાં આવ્યાં હતાં?
આ ઈસરોનું પ્રથમ સૂર્ય મિશન હોવા છતાં અત્યાર સુધી વિશ્વભરના દેશોએ સૂર્યના અભ્યાસ માટે કુલ 22 મિશન મોકલ્યા છે. આ મામલે અમેરિકાનું નાસા સૌથી વધુ 14 મિશન સાથે પ્રથમ સ્થાને છે.
9. આદિત્ય એલ-1 દિવસમાં કેટલી તસવીરો મોકલશે
આદિત્ય એલ-1 પ્રોજેક્ટ સાથે સંકળાયેલા વૈજ્ઞાનિક અને વીઇએલસીના ઓપરેશન મેનેજર ડો.મુથુ પ્રિયલે પીટીઆઇને જણાવ્યું હતું કે, “ઇમેજ ચેનલ પરથી પ્રતિ મિનિટ એક તસવીર લઇ શકાય છે. તેથી, દરરોજ 24 કલાક દરમિયાન, આ મિશન ગ્રાઉન્ડ સ્ટેશન પર લગભગ 1,440 ચિત્રો મોકલી શકે છે.
10. આદિત્ય એલ-1નું પરીક્ષણ કયા ઉપકરણોથી કરવામાં આવશે?
ઇસરોનું આદિત્ય એલ1 મિશન સૌર ઊર્જા પર ચાલશે. તેઓ અવકાશયાનના પેલોડ, ફોટોસ્ફિયર, ક્રોમોસ્ફિયર અને સૂર્ય (કોરોના)ના સૌથી બહારના સ્તરોનો અભ્યાસ કરશે.