પ્રથમ વખત દેશી જાતિના કૂતરાનો SPGમાં સમાવેશ કરવામાં આવી રહ્યો છે. નામ મુધોલ હાઉન્ડ છે. અગાઉ તેને ફેબ્રુઆરી 2016માં ભારતીય આર્મી ટ્રેનિંગ સેન્ટરમાં સામેલ કરવામાં આવ્યું હતું. મુધોલ શિકારી જાતિના કૂતરાઓનું નામ દક્ષિણ ભારતના મુધોલ રજવાડાના નામ પરથી રાખવામાં આવ્યું છે. કર્ણાટકમાં બાગલકોટ નામના સ્થળે મુધોલ રજવાડાના શાસકો દ્વારા આ કૂતરાઓનો ઉછેર કરવામાં આવ્યો હતો. આ જાતિના કૂતરાઓના નામ વિશે એક રસપ્રદ ઐતિહાસિક ટુચકો છે. 1937 સુધી આ રજવાડા પર શાસન કરનાર છેલ્લા શાસકનું નામ માલોજીરાવ ઘોરપડે હતું.
એકવાર ઘોરપડેએ કિંગ જ્યોર્જ પંચમને આ દેશી જાતિના કૂતરાની જોડી આપી. પછી તેણે આ કૂતરાનું નામ મુધોલ હાઉન્ડ રાખ્યું. મુધોલ શિકારી જાતિના કૂતરાઓની બહાદુરીની વાર્તા નવી નથી. લગભગ 300 વર્ષ પહેલા મરાઠા શાસક શિવાજી મહારાજની સેનામાં મુધોલ શિકારી જાતિના કૂતરાઓની હાજરી પણ જાણીતી છે. ફેબ્રુઆરી 2016માં ભારતીય સેનાના પ્રશિક્ષણ કેન્દ્રમાં પ્રથમ વખત સ્વદેશી મુધોલ શિકારી જાતિના કૂતરાઓને સામેલ કરવામાં આવ્યા હતા.
મીડિયા સાથે વાત કરતા મુધોલ હાઉન્ડના ટ્રેનર ડીકે સાહુએ કહ્યું હતું કે શરૂઆતમાં તેમને 3 અઠવાડિયાની બેઝિક ટ્રેનિંગ આપવામાં આવે છે. આ પછી 36 અઠવાડિયાની તાલીમ આપવામાં આવે છે. અહેવાલો અનુસાર એપ્રિલ 2022માં SPG અધિકારીઓ કર્ણાટકના થિમ્માપુરમાં કેનાઇન સંશોધન અને માહિતી કેન્દ્ર ગયા હતા. આ દરમિયાન રિસર્ચ સેન્ટરના અધિકારીઓએ તેમને મુધોલ શિકારી જાતિના બે નર કૂતરા સોંપ્યા હતા. હવે SPGએ તેમને 4 મહિનાની ટ્રેનિંગ બાદ પોતાના કાફલામાં મૂકવા કહ્યું છે.
*મુધોલ શિકારી શ્વાનો તેની 6 વિશેષતાઓને કારણે અન્ય કૂતરા કરતા અલગ છે. આ કારણોસર તેને SPGમાં સામેલ કરવામાં આવ્યો છે:
1. લાંબા પગવાળું મુધોલ શિકારી શ્વાન તેના ઉત્તમ શારીરિક દેખાવને કારણે સુરક્ષા એજન્સીઓ દ્વારા સૌથી વધુ પસંદ કરાયેલ સ્વદેશી કૂતરો છે.
2. મુધોલ શિકારી શ્વાનો 270 ડિગ્રી સુધી જોઈ શકે છે. અન્ય જાતિના કૂતરાઓ કરતાં વધુ સારી રીતે જોવાની ક્ષમતાને કારણે તેને SPGમાં સામેલ કરવામાં આવ્યો હતો.
3. મુધોલ શિકારી શ્વાન સ્વદેશી જાતિના અન્ય શ્વાન કરતાં વધુ સૂંઘવાની ક્ષમતાને કારણે દેખરેખ અને દેખરેખની દ્રષ્ટિએ શ્રેષ્ઠ કૂતરો છે.
4. મુધોલ શિકારી શ્વાનો અન્ય શ્વાન કરતાં ઓછો થાકેલો હોય છે. આટલું જ નહીં તે બીમાર પણ ઓછા પડે છે. આ જ કારણ છે કે તેને સેનાની ટુકડીમાં સામેલ કરવામાં આવ્યો છે.
5. શ્વાનની આ સ્વદેશી જાતિ દરેક હવામાનમાં કામ કરવાની ક્ષમતા ધરાવે છે. તેનું શરીર દરેક ઋતુ પ્રમાણે પોતાને એડજસ્ટ કરે છે.
6. મુધોલ શિકારી શ્વાનો અન્ય દેશી જાતિના કૂતરા કરતાં વધુ બહાદુર અને પ્રામાણિક છે.
વરિષ્ઠ પ્રશિક્ષક કર્નલ જયવિન્દર સિંહે મીડિયા સાથેની વાતચીતમાં કહ્યું, ‘આ સ્વદેશી કૂતરો એટલો સક્ષમ છે કે ટ્રેનરની આંખો વાંચીને તે મિશન પર શરૂ થાય છે. નિષ્ણાતો કહે છે કે મુધોલને હળવા અંતરે અવાજ આપીને આદેશ આપવામાં આવે છે, જ્યારે 300 મીટરના અંતરે ગળા સાથે જોડાયેલા રિસીવર દ્વારા, ગેજેટ દ્વારા વિવિધ પ્રકારના કંપનનો અર્થ તેને કહેવામાં આવે છે. ફેબ્રુઆરી 2016માં મુધોલ હાઉન્ડને પ્રથમવાર રીમાઉન્ટ વેટરનરી કોર્પ્સ ટ્રેનિંગ સેન્ટર (RVC) ખાતે તાલીમમાં સામેલ કરવામાં આવ્યું હતું. 2 વર્ષ પછી તેને સેનાની ટુકડીમાં પણ સામેલ કરવામાં આવી. આ તાલીમ કેન્દ્રમાં પહેલાથી જ વિદેશી જાતિના કૂતરા લેબ્રાડોર અને જર્મન શેફર્ડને તાલીમ આપવામાં આવે છે.
પ્રારંભિક પસંદગી દરમિયાન શ્રીનગરના 15 કોર્પ્સ અને નગરોટાના 16 કોર્પ્સ માટે 8 માંથી 6 મુધોલ શિકારીઓની પસંદગી કરવામાં આવી હતી. હાલમાં ભારતીય સેના, એરફોર્સ, આઈટીબીપી, એસએસબીમાં મુધોલ હાઉન્ડ તૈનાત છે. આ ઉપરાંત વાઘના રક્ષણ માટે બાંદીપુર ટાઈગર રિઝર્વમાં સ્પેશિયલ ટાઈગર પ્રોટેક્શન ફોર્સ તરીકે મુધોલ હાઉન્ડને તૈનાત કરવામાં આવ્યા છે.
*હાલમાં આ શ્વાનનો ઉપયોગ મુખ્યત્વે ત્રણ હેતુઓ માટે થાય છે:
પ્રથમ: વિસ્ફોટક શોધવા માટે સર્ચ ઓપરેશન દરમિયાન
બીજું: કાઉન્ટર ઇન્સર્જન્સી ઓપરેશન દરમિયાન
ત્રીજું: એરફોર્સ પણ પક્ષીઓ અને વિસ્ફોટકોથી રનવેને બચાવવા માટે આ ઝડપી દોડતા કૂતરાઓનો ઉપયોગ કરે છે.