રાજસ્થાનના ટોંકમાં ગુર્જર સમુદાયમાં કોડામાર હોળી રમવામાં આવે છે. આ દરમિયાન મહિલા અને પુરુષો બામોર ગેટથી હીરા ચોક તરફ જાય છે. પછી તેઓ સ્ત્રીઓ સાથે રંગ રમે છે અને સ્ત્રીઓ પુરુષોને જોરથી ચાબુક મારે છે. મહિલાઓ અંતમાં પરંપરાગત લોકગીતો ગાય છે. કહેવાય છે કે આ પરંપરા રજવાડાના સમયથી ચાલી આવે છે. જૂના ટોંક વિસ્તારના હીરા ચોકમાં ગુર્જર સમુદાયના લોકોએ પરંપરાગત કોડામાર હોળી રમી હતી. નવાબી કાળથી ચાલી આવતી પરંપરા મુજબ બામોર ગેટમાં રહેતા માણસોનું ટોળું હોળીના પરંપરાગત ગીતો ગાતા હીરા ચોક પહોંચ્યું હતું અને ત્યાં હોળી રમી હતી.
રાજસ્થાનમાં ગુર્જર સમુદાયની કોડામાર હોળી
આ અગાઉ સ્થાનિક લોકોએ તેમનું પરંપરાગત રીતે સ્વાગત કર્યું હતું. પરંપરા મુજબ અહીં ચોકમાં રંગીન વાસણો રાખવામાં આવ્યા હતા. હીરા ચોકમાં પુરૂષોએ ડોલમાં કલર ભરીને મહિલાઓને ભીંજવવાનો પ્રયાસ શરૂ કરતાં જ મહિલાઓએ તેમને માર મારવાનું શરૂ કર્યું હતું. લગભગ એક કલાક સુધી ચાલેલી આ કોડામર હોળીને જોવા માટે ગુર્જર સમાજ અને અન્ય સમાજના લોકો પણ મોટી સંખ્યામાં ત્યાં હાજર રહ્યા હતા.
સ્ત્રીઓ પુરુષોને જોરથી ચાબુક મારે છે
ગુર્જર સમાજના લોકો કહે છે કે દ્વાપર યુગમાં પણ જ્યારે ભગવાન કૃષ્ણ અને તેમના મિત્રો ગોપીઓ સાથે હોળી રમવા બરસાના જતા ત્યારે ત્યાંની ગોપીઓ અને ગુર્જર મહિલાઓ તેમને આ રીતે કોડા મારતી હતી.
બીજી તરફ ગુર્જર સમાજના મોહન લાલ ગુર્જરે જણાવ્યું કે આ ગુર્જર સમાજની વર્ષો જૂની પરંપરા છે. યુવાનો હીરા ચોકમાં આવે છે.
30 વર્ષ પછી આજે બની રહ્યો છે આ દુર્લભ સંયોગ, આ લોકોના જીવનમાં ખુશીઓ જ ખુશીઓ આવશે, સુખના રંગોમાં રમશે
અહીં ચોકમાં રંગથી ભરેલો વાસણ રાખવામાં આવ્યો છે. અહીંની મહિલાઓ અગાઉથી ચાબુક તૈયાર રાખે છે. જેવો યુવકો મહિલાઓ પર રંગ લગાવવાનો પ્રયાસ કરે છે, તો મહિલાઓ તેમને ચાબુક મારે છે.