નકલી નોટોના કિસ્સાઓ ખુબ જ જોવા મળી રહ્યા છે. અવાર નવાર કોઈને કોઈ જગ્યાએ દરોડા પાડતા આવી લાખો કરોડોની નોટો ઝડપાતી હોય છે. ત્યારે હવે બેંકમાં જ આવી નોટો જોવા મળી રહી છે અને જેના કારણે ગ્રાહકો ચિંતામાં મુકાયા છે. અમદાવાદની અલગ અલગ 17 બેંકમાંથી લાખો રૂપિયાની નકલી ચલણી નોટો મળી આવી છે. હાલમાં ચારેકોર હાહાકાર મચી ગયો છે. શહેરની બેંકોમાંથી મળી આવેલી કેટલીક નોટો ફાટેલી, પટ્ટીવાળી તથા કાગળ ચોંટાડેલી, ધોવાઈ ગયેલી તો કેટલીક તો ચિલ્ડ્રન નોટો છે.
વિગતો મળી રહી છે કે SOGની ટીમે 17 બેંકોમાંથી 14.31 લાખની બનાવટી ચલણી નોટો જપ્ત કરી છે. SOGની ટીમને 17 બેંકમાંથી 2000, 500, 100, 200, 50, 20, 10ના દરની કુલ 3574 નકલી નોટો મળી આવી છે. SOGએ આ નોટો જપ્ત કરી અજાણી વ્યક્તિઓ વિરુદ્ધ ગુનો નોંધી તપાસ હાથ ધરી છે. બજારો બાદ હવે બેંકમાં પણ નકલી નોટો આવી રહી છે ત્યારે સવાલ થાય છે કે જો બેંકમાં આટલી બધી ડુપ્લિકેટ ચલણી નોટો આવી જતી હોય તો સામાન્ય માણસના ખિસ્સામાં પણ જઇ શકે છે. કારણ કે બેન્ક પાસે તો મશીન પણ છે અને લોકો તો હાથથી જ ચેક કરીને લાવે છે.
આટલી બેંકમાંથી નકલી નોટ મળી આવી?
SBI – 8
– ડીસીબી – 17
– યસ બેંક – 17
– ગુજરાત સ્ટેટ કો.ઓ – 4
– સારસ્વત – 4
– અભ્યુદ – 3
ICICI Bank- 1252
HDFC Bank – 856
Axis Bank – 738
– કોટક મહિન્દ્રા – 384
– બેંક ઓફ બરોડા – 96
IDBI Bank – 80
– કાલુપુર કો.ઓ.બેંક -31
– એયુ સ્મોલ – 19
– આઇડીએફસી ફર્સ્ટ – 18
નકલી ચલણ એ એક સમસ્યા છે જે દેશની આર્થિક સ્થિતિ પર કાયમી અસર કરી શકે છે, જ્યારે 2016 માં નોટબંધી પછી ઉપયોગમાં લેવાતી વર્તમાન નોટોમાં ડુપ્લિકેશન ટાળવા માટે બહુ-સ્તરીય તપાસની સુવિધા છે, તેમ છતાં નકલી નોટોના કોઈ પુરાવા નથી. બની શકે તમને પણ કોક પકડાવીને જતું રહે. આવી સ્થિતિમાં, તમારે જાણવું જોઈએ કે અસલી અને નકલી નોટ કેવી રીતે ઓળખવી જેથી કરીને બજારમાં નકલી નોટો તમારા હાથમાં ન આવે. ચાલો જાણીએ કેટલીક ખાસ વસ્તુઓ વિશે જેનાથી અસલી અને નકલી નોટો જાણી શકાય છે.
વોટરમાર્ક
તમામ ભારતીય ચલણી નોટોમાં વોટરમાર્ક હોય છે જે પ્રકાશ સામે રાખવામાં આવે ત્યારે જોઈ શકાય છે. વોટરમાર્ક એ મહાત્મા ગાંધીનું પોટ્રેટ છે અને નોટની ડાબી બાજુએ જોઈ શકાય છે.
સુરક્ષા થ્રેડ તપાસો
ભારતીય ચલણી નોટોમાં એક સિક્યોરિટી થ્રેડ હોય છે જે નોટની મધ્યમાં ઊભી રીતે નીચે ચાલે છે. આ થ્રેડ પેપરમાં જડાયેલો છે અને તેના પર RBI અને નોટના મૂલ્યના શબ્દો છે. જ્યારે પ્રકાશની સામે રાખવામાં આવે ત્યારે થ્રેડ જોઈ શકાય છે.
પ્રિન્ટ ગુણવત્તા તપાસો
અસલી ભારતીય ચલણી નોટોની પ્રિન્ટ ગુણવત્તા તીક્ષ્ણ અને સ્પષ્ટ રેખાઓ સાથે શ્રેષ્ઠ છે. નકલી નોટોમાં અસ્પષ્ટ રેખાઓ અથવા ધુમ્મસવાળી શાહી હોઈ શકે છે.
સી-થ્રુ રજિસ્ટર તપાસો
ભારતીય ચલણી નોટોમાં સી-થ્રુ રજિસ્ટર હોય છે. નોટના સંપ્રદાયની એક નાની છબી નોટની આગળ અને પાછળ છપાયેલી છે જે પ્રકાશની સામે રાખવામાં આવે ત્યારે સંપૂર્ણ રીતે દેખાય છે.
માઇક્રો-લેટરિંગ માટે જુઓ
ભારતીય ચલણી નોટોમાં માઇક્રો-લેટરિંગ હોય છે, જે એક નાનું લખાણ છે જે બૃહદદર્શક કાચની નીચે જોઈ શકાય છે. અસલી નોટો પર સૂક્ષ્મ અક્ષર સ્પષ્ટ છે પરંતુ નકલી નોટો પર અસ્પષ્ટ હોઈ શકે છે.
પેપરનો સ્પર્શ તપાસો
અસલી ભારતીય ચલણી નોટો ઉચ્ચ ગુણવત્તાવાળા કાગળ પર છાપવામાં આવે છે જે તેમને એક અલગ અનુભૂતિ આપે છે. કાગળ ચપળ છે અને તેમાં અનન્ય રચના છે. નકલી નોટો સ્પર્શ કરવા માટે સરળ અથવા લપસણી દેખાઈ શકે છે.
સીરીયલ નંબર ચકાસો
દરેક ભારતીય ચલણી નોટ પર એક અનન્ય સીરીયલ નંબર છાપવામાં આવે છે. નોટની બંને બાજુએ સીરીયલ નંબર સમાન છે અને તે બાજુની પેનલ પર છાપેલ સીરીયલ નંબર સાથે મેળ ખાય છે તેની ખાતરી કરવા માટે તપાસો. ભારતીય રિઝર્વ બેંક (RBI) નકલી ભારતીય ચલણી નોટોના પરિભ્રમણને રોકવા માટે ઘણા પગલાં લે છે, જેમાં અસલી ચલણી નોટોમાં સુરક્ષા સુવિધાઓનો ઉપયોગ, બેંકો અને નાણાકીય સંસ્થાઓનું નિયમિત નિરીક્ષણ અને જનજાગૃતિ અભિયાનનો સમાવેશ થાય છે.
ભારતમાં નકલી ચલણ રાખવું ગુનો છે. જો લોકો નકલી નોટો સાથે મળી આવે તો દંડ અથવા જેલ પણ થઈ શકે છે. જો તમને ચલણી નોટની અધિકૃતતા વિશે કોઈ શંકા હોય, તો તેને ચકાસણી માટે બેંક અથવા ચલણ વિનિમય કેન્દ્રમાં લઈ જવી શ્રેષ્ઠ છે.