દેશમાં પેટ્રોલ અને ડીઝલના ભાવમાં લાંબા સમયથી કોઈ ફેરફાર થયો નથી, પરંતુ હવે તેમના વપરાશ અને માંગમાં ફરક જોવા મળી રહ્યો છે. જૂન મહિનાના આંકડા તમને ચોંકાવી દેશે. ચાલો આ અનોખા જોડાણને સમજીએ…
ઇલેક્ટ્રિક કે બાયોડીઝલ જેવા વૈકલ્પિક ઇંધણને પ્રોત્સાહન આપવા માટે ભારતમાં ભલે અનેક પ્રયાસો કરવામાં આવે છે, પરંતુ તેમ છતાં અર્થતંત્રનું પૈડું પેટ્રોલ-ડીઝલ પર ફરે છે. દેશમાં કાર-બાઈક-બસ-ટ્રેક્ટર-રેલ કે જનરેટર વગેરેમાં વપરાતા કુલ ઈંધણના માત્ર 40 ટકા ડીઝલ છે. પરંતુ જૂન મહિનામાં તેની માંગમાં જબરદસ્ત ઘટાડો થયો છે, જ્યારે તેનાથી વિપરીત પેટ્રોલની માંગ વધી છે. તેમની વચ્ચેનો સહસંબંધ પણ અનોખો છે…
જૂનમાં ડીઝલની માંગ 3.7 ટકા ઘટીને માત્ર 7.1 મિલિયન ટન રહી હતી, જ્યારે પેટ્રોલની માંગ 3.4 ટકા વધીને 2.9 મિલિયન ટન થઈ હતી. મહિના પ્રમાણે, મે મહિનામાં ડીઝલનું વેચાણ 70.9 લાખ ટન રહ્યું હતું, જ્યારે પેટ્રોલની માંગ લગભગ જૂન જેટલી જ રહી હતી.
કારના એસીએ પેટ્રોલની માંગ વધારી દીધી
પેટ્રોલની માંગમાં વધારો થવાનો ટ્રેન્ડ એપ્રિલ-મેમાં દેખાવા લાગ્યો હતો. તે જૂનમાં તેની ટોચે પહોંચ્યો હતો. જૂનમાં ગરમી અને ભેજમાં વધારો થવાને કારણે લોકોએ પોતાની કારમાં એસીનો વધુ ઉપયોગ કર્યો હતો. જેના કારણે વાહનોમાં પેટ્રોલનો વપરાશ વધ્યો છે.
ડીઝલની માંગ પહેલા વધી, પછી ઘટી
તેનાથી વિપરીત, માર્ચના છેલ્લા 15 દિવસમાં ડીઝલની માંગમાં વધારો જોવા મળ્યો હતો. એપ્રિલ અને મેમાં તેમાં વેગ આવ્યો હતો. ડીઝલની માંગ એપ્રિલમાં 6.7 ટકા વધી હતી જ્યારે મે મહિનામાં તે 9.3 ટકા વધી હતી. તેનું મુખ્ય કારણ એગ્રીકલ્ચર સેક્ટરમાં ડીઝલની વધતી માંગ હતી.
પછી જૂન મહિનો આવ્યો, જો કે દેશમાં ચોમાસું વિલંબ પછી પહોંચ્યું, પરંતુ તે જૂનમાં પહોંચ્યું અને કૃષિ ક્ષેત્રે સિંચાઈ વગેરે માટે વપરાતા ડીઝલ જેનસેટ્સમાં ઘટાડો થવા લાગ્યો. પરિણામે ડીઝલની માંગ પણ ઘટી હતી.
કોવિડ સમય કરતા વધુ પેટ્રોલનો વપરાશ
પેટ્રોલ અને ડીઝલના વપરાશમાં આ ફેરફાર જૂન મહિનામાં મોટો તફાવત દર્શાવે છે. જો કે, પેટ્રોલના કિસ્સામાં જૂન 2023માં તેનો વપરાશ કોવિડ સમયગાળા એટલે કે જૂન 2021 કરતાં 33.5 ટકા વધુ રહ્યો છે. જ્યારે તે પણ કોવિડ પહેલા જૂન 2019 કરતા 20.6 ટકા વધુ છે.
આ પણ વાંચોઃ
પેટ્રોલ અને ડીઝલની માંગમાં વધઘટ ભારત માટે ખૂબ મહત્વ ધરાવે છે, કારણ કે ભારત તેની મોટાભાગની ક્રૂડ ઓઈલની જરૂરિયાત આયાત કરે છે. તે વિશ્વમાં ક્રૂડ તેલનો ત્રીજો સૌથી મોટો આયાતકાર છે અને દર વર્ષે તેના પર અબજો ડોલરનો ખર્ચ કરે છે.