ભારતીય રિઝર્વ બેંકે શુક્રવાર, મે 19, 2023 ના રોજ જાહેરાત કરી કે તે ચલણમાંથી રૂ. 2,000ની નોટો પાછી ખેંચી રહી છે. સેન્ટ્રલ બેંકે દરેકને 30 સપ્ટેમ્બર, 2023 સુધીમાં કોઈપણ બેંક શાખામાં રૂ. 2,000ની નોટો જમા કરાવવા અથવા અન્ય નોટો માટે તેમના ખાતામાં બદલવા માટે કહ્યું છે. બેંક ખાતામાં કોઈપણ નિયંત્રણો વિના સામાન્ય રીતે થાપણો કરી શકાય છે. RBIએ કહ્યું કે 2000 રૂપિયાની નોટ બદલવાની સુવિધા 23 મે, 2023થી એટલે કે આજથી શરૂ થશે.
જો કે, આરબીઆઈએ સ્પષ્ટપણે કહ્યું છે કે 2000 રૂપિયાની નોટ લીગલ ટેન્ડર રહેશે. આવી સ્થિતિમાં સામાન્ય લોકોના મનમાં અનેક પ્રકારના સવાલો ઉઠી રહ્યા છે. આખરે હવે જૂની 2000 રૂપિયાની નોટોનું શું કરવું જોઈએ? શું હાલની રૂ. 2,000ની નોટ બદલવા માટે કોઈ ચાર્જ લાગશે? RBI એ તમારા બધા સવાલોના જવાબ આપી દીધા છે, ચાલો તમને એ પણ જણાવીએ કે સામાન્ય લોકોના મનમાં ઉઠતા સવાલો પર તેમણે કેવા પ્રકારના જવાબ આપ્યા છે.
2000 રૂપિયાની નોટો પાછી ખેંચવાનો નિર્ણય કેમ લેવામાં આવી રહ્યો છે?
1.RBI અનુસાર, નવેમ્બર 2016માં કાનૂની ટેન્ડર તરીકે રૂ. 1000 અને રૂ. 500ની જૂની નોટો નાબૂદ કરવામાં આવી ત્યારે રૂ. 2000ની નોટો રજૂ કરવામાં આવી હતી. અર્થતંત્રમાં ચલણની જરૂરિયાતને પહોંચી વળવા માટે 2000 રૂપિયાની નોટો રજૂ કરવામાં આવી હતી. 22 મેના રોજ આરબીઆઈ ગવર્નરે પોતે કહ્યું હતું કે હવે 2000 રૂપિયાની નોટનો હેતુ પૂરો થઈ ગયો છે. સાથે અન્ય નોટોનું ચલણ પણ પૂરતું છે. ઉપરાંત, 2000 રૂપિયાની નોટો ચલણમાં ઘણી ઓછી છે અને RBIએ વર્ષ 2019 થી 2000 રૂપિયાની નોટ છાપવાનું બંધ કરી દીધું છે. જેઓ ચલણમાં છે, તેમનું જીવન પણ સમાપ્ત થવાના છે. આવી સ્થિતિમાં આવી નોટો પાછી ખેંચવામાં આવી રહી છે.
2. હાલમાં, RBI તરફથી ક્લીન નોટ પોલિસી વિશે ઘણું કહેવામાં આવ્યું છે, આખરે તે શું છે?
આરબીઆઈની ક્લીન નોટ પોલિસીનો અર્થ સામાન્ય લોકોને સારી ગુણવત્તાની કરન્સી ઉપલબ્ધ કરાવવાનો છે. આરબીઆઈ ગવર્નરે સ્પષ્ટ કર્યું કે દેશના લોકોને વધુ સારી ચલણ આપવાનો અમારો ઉદ્દેશ્ય છે અને રૂ. 2,000ની નોટો પાછી ખેંચી લેવાનો ઉદ્દેશ્ય પણ સ્વચ્છ નોટ નીતિથી ઉદ્ભવે છે.
3. શું 2000ની નોટ લીગલ ટેન્ડર તરીકે ચાલુ રહેશે?
આરબીઆઈ સતત કહી રહી છે કે તે ચોક્કસપણે 2000 રૂપિયાની નોટો પાછી લઈ રહી છે, પરંતુ તે પછી પણ આ અંગે બીજો આદેશ ન આવે ત્યાં સુધી તેઓ લીગલ ટેન્ડર રહેશે.
4. શું રૂ. 2000ની નોટોનો સામાન્ય વ્યવહાર થઈ શકે છે?
આરબીઆઈએ સ્પષ્ટ કર્યું છે કે કોઈપણ વ્યક્તિ જેની પાસે 2000 રૂપિયાની નોટ છે તે સામાન્ય વ્યવહાર કરી શકે છે, પરંતુ તે 2000 રૂપિયાની નોટ 30 સપ્ટેમ્બર પહેલા બેંકોમાં જમા કરાવવાની રહેશે.
5. જો કોઈની પાસે 2000 રૂપિયાની નોટ હોય તો તેણે શું કરવું જોઈએ?
જે લોકો પાસે 2000 રૂપિયાની નોટ છે તેઓ બેંકની શાખામાં જઈને તેને પોતાના ખાતામાં જમા કરાવી શકે છે અથવા અન્ય નોટોમાં બદલી કરાવી શકે છે. બેંક નોટો બદલવાની સુવિધા તમામ બેંકોમાં 30 સપ્ટેમ્બર સુધી ઉપલબ્ધ રહેશે. બેંકો ઉપરાંત, લોકો આરબીઆઈની 19 પ્રાદેશિક કચેરીઓની મુલાકાત લઈને એક્સચેન્જ કરાવી શકે છે.
6. શું રૂ. 2000 ની નોટો જમા અથવા બદલી શકાય તેની કોઈ મર્યાદા છે?
આરબીઆઈના જણાવ્યા અનુસાર, કોઈપણ તેમની નજીકની બેંક શાખામાં જઈને 2000 રૂપિયાની 10ની નોટો એટલે કે 20 હજાર રૂપિયા સુધીની નોટો બદલીને પોતાના બેંક ખાતામાં જમા કરાવી શકે છે.
7. શું 2000ની નોટો બિઝનેસ કોરોસ્પોન્ડન્ટ દ્વારા બદલી શકાય છે?
ખાતાધારકો 4000 રૂપિયાની મર્યાદા સુધી બિઝનેસ કોરોસ્પોન્ડન્ટ દ્વારા દરરોજ 2000 બેંક નોટ બદલી શકે છે.
8. કઈ તારીખથી એક્સચેન્જની સુવિધા ઉપલબ્ધ થશે?
23 મે, 2023 થી, કોઈપણ બેંક શાખામાંથી 2000 રૂપિયાની 10 નોટો લો અને તેને બદલી આપો. કોઈને કોઈ સમસ્યાનો સામનો કરવો પડશે નહીં.
9. શું બેંક શાખામાં રૂ. 2000ની નોટો બદલવા માટે બેંક ગ્રાહક હોવું જરૂરી છે?
આરબીઆઈનું કહેવું છે કે નોન-એકાઉન્ટ હોલ્ડર કોઈપણ બ્રાન્ચમાં જઈને નોટો બદલી શકે છે, જ્યારે તમે આ નોટો બેંકમાં જમા કરાવવાનું વિચારી રહ્યા હોવ ત્યારે ખાતાની આવશ્યકતા છે.
10. જો તમને બિઝનેસ કે અન્ય કોઈ કામ માટે 2000 રૂપિયાની નોટની જરૂર હોય તો તમે શું કરશો?
બેંક ખાતામાં કોઈપણ પ્રતિબંધ વિના જમા કરી શકાય છે. તે પછી તમે અન્ય નોંધો દૂર કરી શકો છો.
11. શું વિનિમય સેવા માટે બેંક દ્વારા કોઈ ચાર્જ ચૂકવવો જરૂરી છે?
RBI એ સ્પષ્ટ કર્યું છે કે 2000 રૂપિયાની નોટો માટે કોઈ એક્સચેન્જ ચાર્જ લેવામાં આવશે નહીં.
12. શું વરિષ્ઠ નાગરિકો અને વિવિધ રીતે વિકલાંગ લોકો માટે વિશેષ વ્યવસ્થા હશે?
આરબીઆઈ ગવર્નરે પોતે કહ્યું હતું કે 2000 રૂપિયાની નોટો બદલવા અથવા જમા કરાવવા આવતા વરિષ્ઠ નાગરિકો માટે ખાસ વ્યવસ્થા હોવી જોઈએ અને કોઈ સમસ્યા ન થવી જોઈએ.
13. જો કોઈ વ્યક્તિ રૂ. 2000 ની નોટ તાત્કાલિક બદલી ન શકે, તો શું કોઈ નુકસાન થશે?
આ સમગ્ર પ્રક્રિયાને લોકો માટે સરળ અને સુવિધાજનક બનાવવા માટે, 2000 રૂપિયાની નોટો જમા કરાવવા અથવા બદલવા માટે પૂરા ચાર મહિનાનો સમય આપવામાં આવ્યો છે. દરમિયાન, નોટો કોઈપણ દિવસે જમા અથવા બદલી શકાય છે.
14. જો બેંક રૂ. 2000ની નોટો જમા કરાવવા અથવા બદલવાની ના પાડે તો શું?
જો બેંક 2000 રૂપિયાની નોટ બદલવા અથવા બદલવાનો ઇનકાર કરે છે, તો તેની ફરિયાદની પણ જોગવાઈ છે. આ માટે તમે સંબંધિત બેંકને મળી શકો છો. જો બેંક ફરિયાદ નોંધાવવાની તારીખથી 30 દિવસના સમયગાળામાં જવાબ ન આપે અથવા ફરિયાદકર્તા બેંક દ્વારા આપવામાં આવેલા જવાબથી સંતુષ્ટ ન હોય, તો ફરિયાદી રિઝર્વ બેંક – એકીકૃત લોકપાલ યોજના હેઠળ ફરિયાદ નોંધાવી શકે છે.
આ પણ વાંચો
The Bageshwar Sarkar: બાબા બાગેશ્વર ધામ સરકાર પર બનશે ફિલ્મ, બાયોપિકમાં બતાવવામાં આવશે અદ્ભૂત કહાની
15. શું રૂ.2000 ની નોટ જમા કરતી વખતે અથવા બદલતી વખતે મારે કોઈપણ ફોર્મ ભરવું પડશે અથવા કોઈ દસ્તાવેજ દર્શાવવો પડશે?
RBI અને SBI એ સ્પષ્ટ કર્યું છે કે 2000 રૂપિયાની નોટો બદલાવતા અથવા જમા કરાવતા પહેલા કોઈપણ ફોર્મ ભરવાની કે કોઈ દસ્તાવેજ બતાવવાની જરૂર નથી.