Politics News: કેન્દ્રની નરેન્દ્ર મોદી સરકારે સંસદનું વિશેષ સત્ર બોલાવ્યું છે. આ સત્ર 18 થી 22 સપ્ટેમ્બર સુધી ચાલશે અને સત્રમાં સતત પાંચ બેઠકો થશે. દરમિયાન, આ સત્રને લઈને અફવાઓ શરૂ થઈ ગઈ છે. એવું કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે આ સમય દરમિયાન સરકાર ‘એક દેશ-એક ચૂંટણી’ બિલ લાવી શકે છે, જો આવું થાય છે તો તે એક મોટું પગલું હશે. કેન્દ્ર સરકારે ‘એક દેશ-એક ચૂંટણી’ પર એક સમિતિની રચના કરી અને તેના વડા તરીકે પૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ રામનાથ કોવિંદની નિમણૂક કરી ત્યારે આ મામલે ચર્ચા વધુ ગરમાઈ. ચાલો જાણીએ કે ‘એક દેશ-એક ચૂંટણી’ની વાત શા માટે છે અને તેનાથી ચૂંટણી પર થતા ખર્ચમાં કેટલો ઘટાડો થશે.
બંધારણીય સંકલનની સમસ્યાઓ?
વાસ્તવમાં, નિષ્ણાતોના મતે તે સાચું છે કે જો ‘એક દેશ-એક ચૂંટણી’ની પ્રક્રિયા કરવામાં આવે તો દેશ માટે ઘણા પૈસા બચશે, પરંતુ એવું પણ માનવામાં આવે છે કે તેનાથી બંધારણીય સમન્વયની સમસ્યા ઊભી થશે. કહેવાય છે કે જો લોકસભા અને વિધાનસભાની ચૂંટણી એક સાથે થાય તો કરોડો રૂપિયાની બચત થઈ શકે છે. તેમજ વારંવાર ચૂંટણી આચારસંહિતાનો અમલ ન થવાના કારણે વિકાસના કામોને અસર થશે નહીં. આ બધાની વચ્ચે 2019ની લોકસભા ચૂંટણી પહેલા ઓગસ્ટ 2018માં કાયદા પંચનો રિપોર્ટ આવ્યો હતો.
2019માં 55000 કરોડ રૂપિયાનો ખર્ચ
આ રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે જો લોકસભા અને વિધાનસભાની ચૂંટણી એક સાથે થાય તો વધારાના ખર્ચમાં પણ ઘટાડો થશે. સેન્ટર ફોર મીડિયા સ્ટડીઝને ટાંકીને એક મીડિયા રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે 2019ની ચૂંટણીમાં 55,000 કરોડ રૂપિયાનો ખર્ચ કરવામાં આવ્યો હતો, જે 2016માં અમેરિકામાં યોજાયેલી રાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણી કરતાં વધુ છે. આ ચૂંટણીમાં દરેક મતદાતા પર આઠ ડોલરનો ખર્ચ કરવામાં આવ્યો હતો, જ્યારે દેશની અડધાથી વધુ વસ્તી રોજના ત્રણ ડોલરથી પણ ઓછા ખર્ચે જીવવા મજબૂર છે.
ચૂંટણી ખર્ચમાં છ ગણો વધારો
આ સિવાય આ રિપોર્ટમાં એક વાત એ પણ કહેવામાં આવી છે કે 1998 થી 2019 વચ્ચે ચૂંટણી ખર્ચ છ ગણો વધી ગયો છે. વર્ષ 2022માં ચૂંટણી પંચે પાંચ રાજ્યો પંજાબ, મણિપુર, ઉત્તર પ્રદેશ, ગોવા અને ઉત્તરાખંડમાં યોજાયેલી વિધાનસભા ચૂંટણીમાં ખર્ચના આંકડા જાહેર કર્યા હતા, જેમાં ભાજપે 340 કરોડ અને કોંગ્રેસે 190 કરોડ રૂપિયા ખર્ચ્યા હતા. મતલબ કે જ્યારે આ ચૂંટણીઓ એકસાથે યોજાશે એટલે કે લોકસભા સાથે થશે ત્યારે ઘણો ખર્ચ બચી જશે. અને આ એ આંકડા છે જે પક્ષોએ ચૂંટણી પંચને આપ્યા છે. વાસ્તવિક ખર્ચ આના કરતાં વધુ હોઈ શકે છે.
કેન્દ્ર સરકારે તૈયારીઓ તેજ કરી દીધી છે
એકંદરે હવે દેશ ‘એક દેશ એક ચૂંટણી’ છે; અંગે ઉત્સાહીઓ ઉગ્ર બન્યા છે. આ એપિસોડમાં હવે કેન્દ્ર સરકારે આ અંગે તૈયારીઓ તેજ કરી દીધી છે અને પૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ રામનાથ કોવિંદને આ સમિતિના વડા તરીકે નિયુક્ત કરવામાં આવ્યા છે. હવે જોવાનું એ રહેશે કે સંસદમાં વિપક્ષી પાર્ટીઓ આ અંગે શું વલણ અપનાવે છે અને કાયદો તેમાં કેવી રીતે ફસાઈ જાય છે.