ભારતમાં આ ચાર જગ્યાએ જ નોટો છપાય, જાણો કાગળ અને શાહી ક્યાંથી આવે છે? કઈ રીતે નક્કી કરવામાં આવે લિમિટ

Business News: દુનિયાના કોઈપણ ભાગમાં જાઓ દરેક કામ માટે પૈસાની જરૂર પડે છે. ભારતીય ચલણ ‘રૂપિયો’ છે, જેનો ઈતિહાસ વર્ષો જૂનો છે. એક સમયે માત્ર વિવિધ ધાતુના સિક્કા જ ચલણમાં હતા, પરંતુ સમયની સાથે ભારતીય ચલણનો આકાર, રંગ અને કદ બદલાતું રહ્યું. આ સવાલ લોકોના મનમાં વારંવાર આવે છે કે નોટો કયા કાગળ પર છપાય છે, નોટ પેપર ક્યાં બને છે, કઈ શાહીથી લખવામાં આવે છે. કયા પ્રિન્ટીંગ મશીનમાં નોટો છાપવામાં આવે છે, નોટોની ડિઝાઇન, પ્રિન્ટ અને સિક્કા કેવી રીતે બનાવવામાં આવે છે?

અંગ્રેજોના સમયમાં કાગળની નોટો છાપવામાં આવતી હતી

ભારતમાં અલગ-અલગ રંગની નોટો જારી કરવામાં આવે છે. તે 1861માં બ્રિટિશ શાસન દરમિયાન ભારતમાં પ્રથમ વખત છાપવામાં આવી હતી. આઝાદી બાદ રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયાને નોટો છાપવાની જવાબદારી મળી. ડિપાર્ટમેન્ટ ઓફ કરન્સી મેનેજમેન્ટ આરબીઆઈની માર્ગદર્શિકા અનુસાર નોટો છાપવાનું કામ કરે છે.

અહીં સિક્કાની ટંકશાળ છે

દેશમાં 4 કરન્સી નોટ પ્રેસ છે જે વિવિધ શહેરોમાં સ્થિત છે. આ સિવાય મુંબઈ, હૈદરાબાદ, કલકત્તા અને નોઈડામાં આવેલી સરકારી માલિકીની ચાર ટંકશાળમાં સિક્કા બનાવવામાં આવે છે.

બે ભારત સરકારની અને બે આરબીઆઈની માલિકીની છે

ભારતમાં દેવાસ, નાસિક, સાલ્બોની અને મૈસુરમાં કુલ ચાર પ્રિન્ટીંગ પ્રેસ છે. આમાંથી બે પ્રિન્ટિંગ પ્રેસ ભારત સરકારના નાણા મંત્રાલય હેઠળ આવે છે, જેમાં દેવાસ અને નાસિકની પ્રિન્ટિંગ પ્રેસનો સમાવેશ થાય છે. જ્યારે, મૈસુર અને સાલ્બોની (પૂર્વીય ભારત)ના આ બે પ્રિન્ટીંગ પ્રેસ આરબીઆઈની પેટાકંપની, રિઝર્વ બેંક નોટ મુદ્રાન પ્રાઈવેટ લિમિટેડ હેઠળ આવે છે.

અહીં શાહી તૈયાર કરવામાં આવે છે

નોટ છાપવા માટે વપરાતી શાહી મધ્યપ્રદેશના દેવાસમાં બને છે. તે જ સમયે નોટો પર શ્યામ શાહી છાપવામાં આવે છે. તે સ્વિસ કંપની SICPA દ્વારા બનાવવામાં આવે છે, જે સિક્કિમમાં હાજર છે. વિદેશથી આવતી શાહીનું મિશ્રણ બદલવામાં આવે છે, જેથી કોઈ તેની નકલ ન કરી શકે.

પેપર વિદેશથી આવે છે

ભારતીય ચલણી નોટો છાપવા માટે વપરાતો કાગળ વિદેશી દેશોમાંથી આયાત કરવામાં આવે છે, જેમાં મુખ્યત્વે યુકે, જાપાન અને જર્મની જેવા દેશોનો સમાવેશ થાય છે.

એ સમયની વાત કે જ્યારે ભારતમાં બધાને મત આપવાનો અધિકાર નહોતો, સિસ્ટમ જાણીને તમારા રુવાડાં ઉભા થઈ જશે!

‘ઉભો રે બેન ***, શ્વાસ તો લેવા દે… વિરાટ કોહલીએ સ્પિનરને ગાળ આપી, વીડિયો વાયરલ થતાં હાહાકાર

માર્ચમાં આકરો તાપ અને એપ્રિલમાં પવનના સુસવાટા સાથે મેઘરાજા ખાબકશે…. અંબાલાલની નવી આગાહીથી ફફડાટ

હોશંગાબાદમાં માત્ર પેપર મિલ છે

RBI દ્વારા આપવામાં આવેલી માહિતી અનુસાર, નોટ છાપવા માટે લગભગ 80 ટકા કાગળ વિદેશથી આયાત કરવામાં આવે છે, જ્યારે 20 ટકા કાગળ ભારતમાં બને છે. ભારતમાં પેપર મિલ મધ્યપ્રદેશના હોશંગાબાદમાં છે, જ્યાં સ્ટેમ્પ પેપર અને ચલણી નોટોનું ઉત્પાદન થાય છે.