જે લોકોએ કોરોનાની રસી લીધી હતી તેમાંથી મોટાભાગના લોકો પહેલા તો આશ્વાસન આપતા હતા કે તેઓ હવે સંપૂર્ણપણે સુરક્ષિત છે. તેઓ કોરોના સંક્રમણનો શિકાર નહીં થાય. પરંતુ કોરોનાના ઓમિક્રોન પ્રકારે આ બેચેનીને ચિંતામાં ફેરવી દીધી છે. કારણ કે ઓમિક્રોન વધુ ઘાતક સાબિત ન થઈ શકે, પરંતુ તે ઘણાને ચેપ લગાવી રહ્યો છે. પ્રશ્ન એ છે કે રસી લેવા છતાં લોકો કેમ કોરોના સંક્રમિત થઈ રહ્યા છે? શું રસી કામ કરી રહી નથી? કે બીજું કોઈ કારણ છે?
અમેરિકાના સેન્ટર્સ ફોર ડિસીઝ કંટ્રોલ એન્ડ પ્રિવેન્શન (યુએસ-સીડીસીપી) સહિત અન્ય મોટી સંસ્થાઓના વૈજ્ઞાનિકો, નિષ્ણાતોએ રસી હોવા છતાં ચેપ લાગવાની સ્થિતિને બ્રેક-થ્રુ ચેપ ગણાવી છે. ‘ધ કન્વર્સેશન’ વેબસાઈટ અનુસાર, બ્રેક-થ્રુ ઈન્ફેક્શનથી પીડિત લોકો એ જ રીતે અન્ય લોકોને ચેપ લગાવી શકે છે, પરંતુ સામાન્ય ઈન્ફેક્શનવાળા લોકોની જેમ તે પણ કરી રહ્યા છે. કારણ કે આ લોકોના નાકમાં જેટલા જ વાઈરસ એકઠા થઈ શકે છે જેટલો રસી ન લેતા લોકોના નાકમાં હોય છે. એટલે કે, બંને પ્રકારના લોકો માટે પણ પરિસ્થિતિ સમાન છે.
બ્રેક-થ્રુ ઇન્ફેક્શન વિશે બ્રિટનમાં તાજેતરના બે અભ્યાસો અનુસાર, કોરોના સામેની કોઈપણ રસી કોઈપણ રોગ સામે 100% રક્ષણ આપતી નથી. બીજું- અત્યારે વિશ્વભરમાં કોરોનાની રસી એવી છે, જેની અસર માત્ર 4-6 મહિના જ રહે છે. આ પછી, તેમના દ્વારા શરીરને આપવામાં આવતી રોગપ્રતિકારક શક્તિ ઓછી થવા લાગે છે. ‘ધ કન્વર્સેશન’ અનુસાર, આ સ્થિતિને ‘વેનિંગ ઇમ્યુનિટી’ કહેવામાં આવે છે. ત્રીજી વાત- જ્યારે વિશ્વભરમાં રસીનો મોટા પાયે ઉપયોગ થઈ રહ્યો હતો, ત્યારે લગભગ તે જ સમયે કોરોનાનું સૌથી ઘાતક ડેલ્ટા વેરિયન્ટ તબાહી મચાવી રહ્યું હતું. આ કારણે વેનિંગ રોગપ્રતિકારકની ઝડપ વધુ વધી. આના પર ચોથી વાત- લોકોની બેદરકારી, જે કારણ કે રસી લીધા પછી, માસ્ક ન લગાવવું, અંતર ન રાખવું, વારંવાર હાથ ન ધોવા જેવી બેદરકારી મોટાભાગના લોકોમાં જોવા મળી છે. આ પરિસ્થિતિઓને કારણે, રસી અત્યાર સુધી લોકોને કોરોનાથી રક્ષણ આપી શકી નથી, જેમ કે અપેક્ષા હતી.
હજુ પણ રસી મળવાનો અર્થ એ નથી કે કોરોના સંક્રમણ નહીં થાય. વિશ્વમાં સૌપ્રથમ પોતાની સમગ્ર વસ્તીને રસી આપનાર ઈઝરાયેલના ડેટા દર્શાવે છે કે ત્યાં પણ કોરોના સંક્રમણના કેસ વધી રહ્યા છે. અહીં ઇઝરાયેલ સાથે સંબંધિત વધુ બે બાબતો ધ્યાનમાં રાખવા જેવી છે. પ્રથમ- ડિસેમ્બર-2020માં ત્યાં કોરોના રસીકરણ શરૂ થયું. 2021 ના મધ્ય સુધીમાં, ત્યાં લગભગ સમગ્ર વસ્તીને રસી આપવામાં આવી હતી. મતલબ કે તમામ લોકોને રસી આપ્યાને છ મહિનાથી વધુ સમય થઈ ગયો છે. તેથી જ ત્યાં અગાઉ વેનિંગ ઇમ્યુનિટીની સ્થિતિ પણ સર્જાઈ. બીજું, રસીકરણ પછીના ચેપને કારણે હોસ્પિટલમાં દાખલ થયેલા 87% લોકો 60 વર્ષથી વધુ ઉંમરના છે. આનો અર્થ એ થયો કે જે લોકો મોટી ઉંમરના છે અને પહેલાથી જ અન્ય રોગોથી પીડિત છે તે લોકો વધુ જોખમમાં છે. કોરોનાનું સૌથી ચેપી ઓમિક્રોન વેરિઅન્ટ એ દક્ષિણ આફ્રિકામાં થયેલ નવીનતમ અભ્યાસ છે જ્યાં તે પ્રથમ વખત મળી આવ્યું હતું. એવું કહેવામાં આવ્યું છે કે ઓમિક્રોન ઝડપથી તમામ પ્રકારના લોકોને સંક્રમિત કરે છે. જેમને રસી મળી છે, તેઓને પણ નથી મળી. પરંતુ માત્ર 28% ટકા લોકોને જ હોસ્પિટલમાં દાખલ થવું પડ્યું કારણ કે કોરોનાની રસી ફેફસામાં ચેપને પહોંચવા દેતી નથી. ભારતમાં પણ મહારાષ્ટ્રમાંથી સતત અહેવાલો આવી રહ્યા છે, તે રાજ્યમાં સૌથી વધુ સંક્રમિત કેસ છે. એવું કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે 80 થી 90% સંક્રમિત લોકો લક્ષણો વગરના છે. તેને હોસ્પિટલમાં દાખલ કરવાની જરૂર નથી. તેમાંથી મોટાભાગના લોકો એવા છે જેમણે રસી લીધી છે. અર્થ, રસી આપણને ગંભીર રીતે ચેપ લાગવાથી બચાવે છે. અને મૃત્યુના મુખમાં જવાથી પણ.