અમેરિકાના પ્રવાસે ગયેલા લોકસભામાં વિપક્ષના નેતા રાહુલ ગાંધીએ મોદી સરકારની વિદેશ નીતિને લઈને મોટો સંકેત આપ્યો છે. રાહુલ ગાંધીએ સંકેત આપ્યો કે યુએસ સાથેના સંબંધો, આતંકવાદનો અંત ન આવે ત્યાં સુધી પાકિસ્તાન સાથે કોઈ વાતચીત નહીં અને બાંગ્લાદેશ અને ઈઝરાયેલમાં ઉગ્રવાદી તત્વો પર ચિંતા જેવા મુખ્ય વિદેશ નીતિના મુદ્દાઓ પર કોંગ્રેસ પીએમ મોદીની આગેવાની હેઠળની ભાજપ સરકાર સાથે જ છે . જોકે, ચીન પર મોદીની નીતિઓથી સહમત નથી અને આરોપ લગાવ્યો છે કે ચીની સેનાએ લદ્દાખમાં દિલ્હીના વિસ્તાર જેટલા ભારતીય વિસ્તાર પર કબજો કરી લીધો છે. મંગળવારે અહીં ‘નેશનલ પ્રેસ ક્લબ’માં એક પ્રેસ કોન્ફરન્સમાં રાહુલે પાકિસ્તાન પર મોદીની નીતિઓનું સમર્થન કર્યું હતું.
રાહુલ અમેરિકાના ચાર દિવસીય બિનસત્તાવાર પ્રવાસ પર હતા, જે મંગળવારે સમાપ્ત થઈ. તેમણે કહ્યું, ‘પાકિસ્તાન દ્વારા આપણા દેશમાં આતંકવાદને પ્રોત્સાહન બંને દેશોને પાછળ ધકેલી રહ્યું છે. અમે સ્વીકારીશું નહીં કે પાકિસ્તાન આપણા દેશમાં આતંકવાદી કૃત્યો કરે છે. અમે આ સ્વીકારવાના નથી. અને જ્યાં સુધી તેઓ આમ કરતા રહેશે ત્યાં સુધી અમારી વચ્ચે સમસ્યા રહેશે.’ જ્યારે તેમને પૂછવામાં આવ્યું કે શું કાશ્મીરનો મુદ્દો બે દક્ષિણ એશિયાઈ દેશોને વાતચીતથી દૂર રાખે છે, તો તેમણે કહ્યું, ‘ના.’ તેણે કહ્યું, ‘મને કોઈ મોટો ફેરફાર દેખાતો નથી. મને નથી લાગતું કે મોદીનો અમેરિકા પ્રત્યેનો અભિગમ અમારાથી અલગ છે. મને લાગે છે કે… દરેક વ્યક્તિ એ હકીકત સ્વીકારે છે કે ભારત-અમેરિકા સંબંધો બંને દેશો માટે મહત્વપૂર્ણ છે.
અમેરિકાએ ભારતની આંતરિક બાબતોથી દૂર રહેવું જોઈએઃ રાહુલ
રાહુલે કહ્યું કે તેઓ ભારતના આંતરિક મામલામાં અમેરિકાની કોઈ ભૂમિકા જોવા નથી માંગતા અને ભારતના આંતરિક મામલામાં દેશની જનતા નિર્ણય લેશે. રાહુલે કહ્યું, ‘ભારતમાં લોકશાહીની લડાઈ એ ભારતની લડાઈ છે. પૂરા આદર સાથે હું કહેવા માંગુ છું કે આનો અન્ય કોઈ સાથે કોઈ સંબંધ નથી. આ અમારી સમસ્યા છે અને અમે તેની તપાસ કરીશું. અમે એ સુનિશ્ચિત કરીશું કે લોકશાહી સુરક્ષિત રહે.’ તેમણે કહ્યું, ‘જોકે, એ સમજવું જરૂરી છે કે ભારતીય લોકશાહી તેના કદના કારણે કોઈપણ સામાન્ય લોકશાહી કરતાં ઘણી મોટી છે. જો તમે વિશ્વના લોકશાહી દૃષ્ટિકોણની વાત કરો છો તો ભારતીય લોકશાહીનું તેમાં મોટું સ્થાન છે. મને લાગે છે કે વિશ્વ ભારતીય લોકશાહીને માત્ર ભારત માટે જ નહીં પરંતુ સમગ્ર વિશ્વની સંપત્તિ તરીકે જુએ તે મહત્વપૂર્ણ છે.
કોંગ્રેસ નેતાને પૂછવામાં આવ્યું કે, ‘ભારત તાજેતરમાં પશ્ચિમ એશિયામાં ઈઝરાયેલ સાથે છે. તમે તેને કેવી રીતે બદલશો?’ આના પર રાહુલે કહ્યું, ‘જુઓ, મને લાગે છે કે 7 ઓક્ટોબરે જે થયું તે બિલકુલ ખોટું હતું. પરંતુ મને એમ પણ લાગે છે કે ઇઝરાયેલ જે કરે છે અને કરી રહ્યું છે, નિર્દોષ નાગરિકો પર બોમ્બમારો કરે છે અને મહિલાઓ અને બાળકોની હત્યા કરે છે, તે પણ સંપૂર્ણપણે ખોટું છે અને તેને ચાલુ રાખવાની મંજૂરી આપવી જોઈએ નહીં. હું કોઈપણ પ્રકારની હિંસાની વિરુદ્ધ છું. અને ચોક્કસપણે હિંસાનું પ્રમાણ જે થઈ રહ્યું છે, મને લાગે છે કે તે ઇઝરાયેલને નુકસાન પહોંચાડી રહ્યું છે. ઈઝરાયલને મદદ કરવાને બદલે તેને વધુ નુકસાન પહોંચાડી રહ્યું છે રાહુલે મોદીની ચીન નીતિની ટીકા કરી. તેમને પૂછવામાં આવ્યું કે, ‘શું તમને લાગે છે કે મોદીના નેતૃત્વમાં ભારતે યુએસ-ચીન સ્પર્ધા અંગે યોગ્ય વલણ અપનાવ્યું છે?’
ચીનને લઈને મોદી સરકાર પર પ્રહારો
તેમણે કહ્યું, ‘જુઓ, જો તમે અમારા 4,000 ચોરસ કિલોમીટર વિસ્તારમાં ચીની સૈનિકોની હાજરીને વસ્તુઓને સારી રીતે હેન્ડલ કરવા માટે કહો છો, તો કદાચ ચીની સૈનિકોએ લદ્દાખમાં દિલ્હીના વિસ્તાર જેટલી જમીન પર કબજો કરી લીધો છે. મને લાગે છે કે તે એક દુર્ઘટના છે. મીડિયા તેના વિશે લખવા માંગતું નથી. રાહુલે કહ્યું, ‘જો કોઈ પાડોશી દેશ તમારા 4,000 ચોરસ કિલોમીટર વિસ્તાર પર કબજો કરે તો અમેરિકાની પ્રતિક્રિયા શું હશે? શું કોઈ રાષ્ટ્રપતિ એમ કહીને છટકી શકશે કે તેમણે પરિસ્થિતિને સારી રીતે સંભાળી છે? તેથી, મને નથી લાગતું કે મોદીએ ચીન સાથે સારો વ્યવહાર કર્યો છે. મને લાગે છે કે આપણા વિસ્તારમાં ચીની સૈનિકોની હાજરીનું કોઈ કારણ નથી.
જો તમારે 32 દાંત હોય તો રાજાની જેમ મળશે ત્રણેય લોકના સુખ! જાણો 28, 29 અને 30 વાળાનું શું થાય?
બાંગ્લાદેશ પરના એક પ્રશ્ન પર તેમણે કહ્યું, ‘બાંગ્લાદેશમાં ઉગ્રવાદી તત્વોને લઈને ભારતમાં ચિંતા છે.’ કોંગ્રેસના વરિષ્ઠ નેતાએ કહ્યું, ‘જો કે મને વિશ્વાસ છે કે બાંગ્લાદેશમાં સ્થિતિ સ્થિર રહેશે અને આપણે ડીલ કરી શકીશું નહીં. તે પછી કોઈ પણ પરિસ્થિતિ સાથે અન્ય સરકારો સાથે સંબંધ સ્થાપિત કરી શકશે.’ રાહુલે કહ્યું, ‘અમે બાંગ્લાદેશનો મુદ્દો ઉઠાવ્યો હતો અને તેણે વાત પણ કરી હતી. જુઓ, અમે કોઈપણ પ્રકારની હિંસા વિરુદ્ધ છીએ અને અમે તેને રોકવા માંગીએ છીએ. અને સ્પષ્ટપણે બાંગ્લાદેશ સરકારની જવાબદારી છે કે તે શક્ય તેટલી વહેલી તકે આને અટકાવે. આપણી સરકારની જવાબદારી છે કે તે દબાણ લાવે જેથી હિંસા અટકે.