India News : 1901ના રેકોર્ડ અનુસાર, અલ નીનોથી ખરાબ રીતે પ્રભાવિત થયેલો આ મહિનો ભારતનો અત્યાર સુધીનો સૌથી સૂકો ઓગસ્ટ (India’s Driest August) હશે. આ મહિનામાં ભારે વરસાદની ઘટ 33 ટકાથી વધુ રહેવાની શક્યતા છે. ચોમાસું 20 દિવસ સુધી ‘બ્રેક’માં રહ્યું છે, આ વખતે ઓછા વરસાદ (Rain Deficit Year) સાથે ચોમાસાની ઋતુ (જૂન-સપ્ટેમ્બર) સમાપ્ત થવાનું જોખમ વધી ગયું છે. મહિનો પૂરો થવામાં બે દિવસ બાકી છે ત્યારે દેશમાં ઓગસ્ટમાં 160.3 મીમી વરસાદ નોંધાયો છે, જે સામાન્ય 241 મીમી કરતા 33 ટકા ઓછો છે. અગાઉનો સૌથી સૂકા ઓગસ્ટ 2005માં નોંધાયો હતો જ્યારે 191.2 મીમી વરસાદ નોંધાયો હતો, જે સામાન્ય કરતા 25 ટકા ઓછો હતો.
ભારતીય હવામાન વિભાગના (Indian Meteorological Department) જણાવ્યા અનુસાર હાલ ચોમાસું વધુ એક બ્રેક સ્પેલમાં છે. આ મહિનામાં કુલ વરસાદ હવે 170-175 મીમીથી વધુ થવાની સંભાવના નથી, જે પ્રથમ વખત છે જ્યારે ઓગસ્ટમાં 30% અથવા તેથી વધુ વરસાદની ખાધ નોંધાઈ છે. ચોમાસાની નબળી સ્થિતિ એક મહિનાથી ચાલુ છે. મંગળવારે મોસમની રાષ્ટ્રવ્યાપી વરસાદની ખાધ વધીને 9 ટકા થઈ ગઈ છે, જે જૂન-સપ્ટેમ્બરના સમયગાળામાં (દુષ્કાળ વર્ષ તરીકે પણ ઓળખાય છે) 10 ટકાથી વધુ વરસાદની ખાધની નજીક છે. સપ્ટેમ્બરમાં ચોમાસાનું પ્રદર્શન હવે નોંધપાત્ર બની ગયું છે અને હવામાન મોડેલોએ થોડા દિવસો પછી ઓછામાં ઓછા ભારતના કેટલાક ભાગોમાં વરસાદમાં વધારો થવાની આગાહી કરી છે.
જુલાઈ 2002માં વરસાદમાં 50.6 ટકાની ઘટ નોંધાઈ હતી
આઇએમડીના વડા મૃત્યુંજય મહાપાત્રાએ જણાવ્યું હતું કે, “અમે 2 સપ્ટેમ્બરથી વરસાદમાં સુધારાની અપેક્ષા રાખીએ છીએ, જ્યારે ઉત્તર બંગાળની ખાડીમાં ચક્રવાતી પરિભ્રમણ વિકસિત થવાની સંભાવના છે. આ વર્ષે ઓગસ્ટમાં થયેલા અપૂરતા વરસાદને પરિપ્રેક્ષ્યમાં મૂકવા માટે, 105 વર્ષમાં આ બીજી વખત હશે જ્યારે જુલાઈ અથવા ઓગસ્ટમાં સામાન્ય કરતા 30% અથવા તેથી પણ ઓછો વરસાદ નોંધાશે. આ સમયગાળા દરમિયાન એકમાત્ર સમય જ્યારે સૌથી ઓછો વરસાદ ૨૦૦૨ માં નોંધાયો હતો. ત્યાર બાદ જુલાઈમાં વરસાદમાં 50.6 ટકાનો ઘટાડો નોંધાયો હતો. જુલાઈ અને ઓગસ્ટ એ વર્ષના બે સૌથી ગરમ મહિના છે અને તે કૃષિ માટે સૌથી મહત્વપૂર્ણ છે.
ઓગસ્ટમાં ઓછા વરસાદ પાછળ અલ-નીનોની અસર
વ્યંગની વાત એ છે કે, ઓગસ્ટમાં વરસાદમાં તીવ્ર ઘટાડો જુલાઈમાં ચોમાસાએ સારો દેખાવ કર્યા પછી આવ્યો હતો, જ્યારે દેશમાં સરેરાશ 315.9 મીમી વરસાદ નોંધાયો હતો, જે સામાન્ય કરતા 13 ટકા વધુ હતો. છેલ્લા ૧૮ વર્ષમાં જુલાઈ મહિનામાં આ બીજા ક્રમનો સૌથી વધુ વરસાદ હતો. મોટા ભાગના હવામાન નિષ્ણાતો ઓગસ્ટમાં વરસાદની તીવ્ર ખાધને અલ નીનોને આભારી છે, જે છેલ્લા મહિના દરમિયાન ‘મધ્યમ’ ઘટના તરીકે મજબૂત થઈ હતી અને વાતાવરણીય પ્રવાહોમાં તેની અસર છોડવાનું શરૂ કર્યું હતું.
મૃત્યુંજય મહાપાત્રાના જણાવ્યા અનુસાર, “અલ નીનોની શરૂઆત થઈ હતી, જ્યારે હિંદ મહાસાગર દ્વિધ્રુવીય (આઈઓડી) ઓગસ્ટમાં અપેક્ષા મુજબ સકારાત્મક બન્યું ન હતું. અન્ય એક પરિબળ કે જે સારા વરસાદ તરફ દોરી જઈ શકે તેમ હતું, મેડન-જુલિયન ઓસિલેશન (એમજેઓ), તે સમગ્ર મહિના દરમિયાન અનુકૂળ તબક્કામાં ન હતું.
ઓગસ્ટની સરખામણીએ સપ્ટેમ્બરમાં વરસાદની સ્થિતિમાં સુધારો થશે
“આખરે, આ સમયગાળા દરમિયાન, સામાન્ય ચાર-પાંચ ચક્રવાતની તુલનામાં દક્ષિણ ચીન સમુદ્રમાં ફક્ત બે ચક્રવાત આવ્યા હતા. આ ચક્રવાતના અવશેષો ઘણીવાર બંગાળની ખાડીમાં સમાપ્ત થાય છે અને ભારતમાં વરસાદમાં વધારો કરે છે, “તેમણે ઉમેર્યું હતું કે આઇએમડીએ ઓગસ્ટમાં 6% થી 10% ની ખાધ સાથે સામાન્ય કરતા ઓછા ચોમાસાની આગાહી કરી હતી, જે મોટાભાગે સાચી સાબિત થઈ છે.
આ મહિના માટે આઇએમડીની સત્તાવાર આગાહીના થોડા દિવસો પહેલા, નિષ્ણાતોએ જણાવ્યું હતું કે સપ્ટેમ્બરમાં વરસાદ ઓગસ્ટ કરતા વધુ સારો રહેવાની સંભાવના છે. કેન્દ્રીય પૃથ્વી વિજ્ઞાન મંત્રાલયના પૂર્વ સચિવ એમ રાજીવને જણાવ્યું હતું કે, “જ્યારે હવામાનના મોડેલો દર્શાવે છે કે સપ્ટેમ્બરના પ્રથમ સપ્તાહમાં લો-પ્રેશર સિસ્ટમ બની શકે છે. તે દેશભરમાં પ્રવાસ કરવાને બદલે મધ્ય ભારતમાં સમાપ્ત થવાની સંભાવના છે, “તેમણે જણાવ્યું હતું.
રક્ષાબંધન પહેલા નાની બહેને મોટા ભાઈને કીડનીનું દાન આપીને જીવ બચાવ્યો, આખા ભારતે દીકરીના વખાણ કર્યા
સોના-ચાંદીના ભાવમાં ફરીથી તોતિંગ વધારો થયો, ખરીદવાનો પ્લાન છે તો જાણી લો એક તોલાના નવા ભાવ
આ વખતે ઓગસ્ટમાં 20 દિવસનું ચોમાસું બ્રેક
એકંદરે સપ્ટેમ્બરમાં ચોમાસું સારું રહેવાની શક્યતા છે. પરંતુ અલ નીનોની ભૂમિકા રહેશે. જો સપ્ટેમ્બર મહિનો વરસાદમાં 5%-8%ની થોડી ખાધ સાથે સમાપ્ત થાય છે, તો પણ આ વર્ષે ચોમાસાની મોસમ ખાધવાળા ઝોનમાં સમાપ્ત થવાનું ટાળશે, “તેમણે જણાવ્યું હતું. આ ઓગસ્ટમાં અત્યાર સુધીનો સૌથી વધુ ચોમાસાનો વિરામ હોવાની સંભાવના છે. જુલાઈ-ઓગસ્ટમાં 22 દિવસનો સંભવિત મોનસૂન બ્રેક આઇએમડીના રેકોર્ડમાં પાંચમો સૌથી વધુ છે.