કપાળ પર તિલક લગાવવું એ હિન્દુ ધર્મની પરંપરાઓમાંથી એક છે. કોઈપણ શુભ પ્રસંગની શરૂઆત કપાળ પર તિલક લગાવીને કરવામાં આવે છે. તિલક એટલે કોઈ પણ શુભ કાર્ય કરતા પહેલા કપાળ પર લગાવેલું નિશાન. તિલક બે ભ્રમરોની વચ્ચે લગાવવામાં આવે છે, જ્યાં આજ્ઞા ચક્ર (છઠ્ઠું મૂળ ચક્ર) સ્થિત છે. તેને ચેતના કેન્દ્ર પણ કહેવામાં આવે છે.
યોગ્ય તિલક લગાવવાથી ગ્રહોની સ્થિતિ પણ મજબૂત બને છે. જ્યોતિષ શાસ્ત્રમાં કહેવાયું છે કે તિલક લગાવવાથી તમે કુંડળીમાં ગ્રહોની સ્થિતિ સુધારી શકો છો અને તેના ખરાબ પ્રભાવથી પણ બચી શકો છો.
જ્યોતિષમાં તિલક લગાવવું ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ માનવામાં આવે છે. કપાળ પર તિલક લગાવવા સંબંધિત કેટલીક માન્યતાઓ:
1. તિલક લગાવવું એ પવિત્રતાનું પ્રતિક છે.
2. કપાળની મધ્યમાં ઈષ્ટદેવ નિવાસ કરે છે અને તિલક લગાવવાથી તેમનું સન્માન થાય છે.
3. તિલક લગાવવાનો અર્થ છે પોતાના પરિવારના દેવતા અથવા પ્રિય દેવતા પ્રત્યે આદર દર્શાવવો.
4. તિલક લગાવવાથી સકારાત્મક ઉર્જાનો સંચાર થાય છે અને જીવનમાં પ્રગતિ થાય છે.
5. તિલક લગાવવાથી ગ્રહોના ખરાબ પ્રભાવથી રાહત મળે છે.
6. તિલક લગાવવાથી આત્મવિશ્વાસ વધે છે અને ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં સરળતા રહે છે.
હિન્દુ ધર્મમાં તિલકના ઘણા પ્રકારો છે:
1. વૈષ્ણવ તિલકઃ જે લોકો ભગવાન વિષ્ણુ અને તેમના અવતારોની પૂજા કરે છે તેઓ વૈષ્ણવ તિલક લગાવે છે. આ તિલક પીળા રંગના ગોપી ચંદનથી લગાવવામાં આવે છે અને નાકની મધ્યથી શરૂ કરીને માથાના રુવાંટીવાળા વિસ્તાર સુધી લગાવવામાં આવે છે.
2. શૈવ તિલકઃ જે લોકો ભગવાન શિવની પૂજા કરે છે તેઓ શૈવ તિલક લગાવે છે. આ તિલકમાં કાળા કે લાલ રંગની રોલીનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે.
3. બ્રહ્મા તિલકઃ આ તિલક ખાસ કરીને પૂજારીઓ અથવા બ્રાહ્મણો દ્વારા લગાવવામાં આવે છે. તેમજ જે લોકો ભગવાન બ્રહ્માની પૂજા કરે છે તેઓ પણ આ તિલક લગાવે છે. આમાં સફેદ રંગની રોલીનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો છે.
4. ચંદનનું તિલકઃ ચંદનનું બનેલું તિલક શાંતિ અને તેજ આપે છે.
5. કુમકુમ તિલકઃ કુમકુમ સાથે લગાવેલું તિલક શક્તિનું પ્રતિક છે.
6. કેસર તિલકઃ આ તિલક શુભ કાર્યો માટે અને મુસાફરી કરતા પહેલા લગાવવામાં આવે છે.
7. ભસ્મનું તિલકઃ ભસ્મ લગાવવાથી આધ્યાત્મિક સ્થિતિમાં સુધારો થાય છે.
તિલક લગાવવાનો નિયમઃ બેસતી વખતે હંમેશા તિલક લગાવવું જોઈએ.
તિલક લગાવવા સંબંધિત કેટલીક વધુ બાબતો:
1. તિલક કરતી વખતે માથા પર કપડું અથવા હાથ રાખવો જોઈએ. આમ કરવાથી મગજમાં સકારાત્મક વિચારો આવે છે.
2. કોઈપણ વ્યક્તિએ પૂર્વ તરફ ઉભા રહીને તિલક લગાવવું જોઈએ.
3. પરંપરાગત રીતે, જમણા હાથની રીંગ ફિંગર (ચોથી આંગળી) વડે તિલક લગાવવામાં આવે છે.