ઈલેક્ટ્રોનિક વોટિંગ મશીન જેને તમે ઈવીએમના નામથી પણ જાણો છો. હવે દરેક ચૂંટણીમાં તમારો મત આમાં નોંધવામાં આવે છે. ગુજરાત અને હિમાચલ પ્રદેશની વિધાનસભાની ચૂંટણીઓ પણ આના દ્વારા જ યોજાઈ છે. આ બંને રાજ્યોના પરિણામો આવી ગયા છે.
જો કે, આ બધાની વચ્ચે મતદાતા માટે સૌથી મોટો અને મહત્વનો પ્રશ્ન એ છે કે તમે જે ઈવીએમ મશીન દ્વારા તમારા ઉમેદવારને મત આપ્યો છે તે કોણ બનાવે છે? જો ભારત સરકાર તેને ખરીદે છે, તો તે તેના માટે કેટલા રૂપિયા ચૂકવે છે? આ લેખમાં, અમે તમને આ બધા પ્રશ્નોના જવાબો આપીશું.
ઈલેક્ટ્રોનિક વોટિંગ મશીન ભારતમાં બે સરકારી કંપનીઓ દ્વારા બનાવવામાં આવે છે. આમાંથી પ્રથમ ભારત ઈલેક્ટ્રોનિક્સ લિમિટેડ (BEL) છે જે બેંગ્લોરમાં સ્થિત છે. તે જ સમયે, બીજી કંપની ઇલેક્ટ્રોનિક્સ કોર્પોરેશન ઓફ ઇન્ડિયા છે જે હૈદરાબાદમાં સ્થિત છે. સેટિંગના આરોપો પર કંપની અને ચૂંટણી કમિશન બન્નેનું કહેવું છે કે મશીનમાં કોણપણ પ્રકારનું સેટિંગ કરી શકાતું નથી. તમે જેને મત આપો એને જ મત પડે છે.
ચૂંટણી પંચની અધિકૃત વેબસાઈટ પર પ્રકાશિત અહેવાલ અનુસાર, ભારતમાં વર્ષ 1982માં કેરળની સામાન્ય ચૂંટણીમાં પ્રથમ વખત ઈલેક્ટ્રોનિક વોટિંગ મશીનનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હતો. જો કે, સુપ્રીમ કોર્ટે આ ચૂંટણીને તેના ઉપયોગ માટે નિર્ધારિત કરતા કોઈ ચોક્કસ કાયદાની ગેરહાજરીને કારણે ફગાવી દીધી હતી. ત્યારપછી વર્ષ 1998માં મધ્યપ્રદેશ, રાજસ્થાન અને દિલ્હીની 25 વિધાનસભા સીટ પર ઈવીએમનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હતો.
ઈલેક્ટ્રોનિક વોટિંગ મશીન ચલાવવા માટે વીજળીની જરૂર નથી. તે 6 વોલ્ટની આલ્કલાઇન બેટરી પર ચાલે છે. તેને એવી રીતે બનાવવામાં આવ્યું છે કે જ્યાં વીજળી નથી ત્યાં પણ તેનો ઉપયોગ કરી શકાય છે. તે જ સમયે, EVM મશીનમાં વધુમાં વધુ 3840 મત નોંધી શકાય છે. જ્યારે ઈવીએમ મશીનમાં કુલ 64 ઉમેદવારોના નામ સામેલ થઈ શકે છે.
પ્રારંભિક તબક્કામાં એટલે કે વર્ષ 1990માં, જ્યારે પહેલીવાર EVM મશીન ખરીદવામાં આવ્યું ત્યારે તેની કિંમત (EVM કિંમત) 5500 રૂપિયાની આસપાસ હતી. આ પછી વર્ષ 2014માં જ્યારે ઈવીએમ મશીનનો ઓર્ડર આપવામાં આવ્યો ત્યારે એક મશીનની કિંમત 10,500 રૂપિયા નક્કી કરવામાં આવી હતી.