તાજેતરના ભૂકંપમાં તુર્કી અને સીરિયામાં હજારો લોકો માર્યા ગયા અને સેંકડો ઈમારતો ધ્વસ્ત થઈ ગઈ. અત્યાર સુધીમાં 8000 લોકોના મોત થયા છે. આવી સ્થિતિમાં હવે લોકોના મનમાં સૌથી મોટો પ્રશ્ન એ છે કે ‘ભારત ભૂકંપ પ્રત્યે કેટલું સંવેદનશીલ છે?’ સરકારના જણાવ્યા અનુસાર, ભારતનો લગભગ 59 ટકા જમીન વિસ્તાર વિવિધ તીવ્રતાના ભૂકંપ માટે સંવેદનશીલ છે.
આઠ રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોના શહેરો અને નગરો ઝોન-5માં છે અને સૌથી વધુ તીવ્રતાના ધરતીકંપનું જોખમ છે. નેશનલ કેપિટલ રિજન (NCR) પણ ઝોન-4માં છે, જે બીજી સૌથી વધુ શ્રેણી છે. વિજ્ઞાન અને પ્રૌદ્યોગિકી અને પૃથ્વી વિજ્ઞાનના રાજ્ય મંત્રી જિતેન્દ્ર સિંહે જુલાઈ 2021માં લોકસભામાં માહિતી આપી હતી કે “દેશમાં ધરતીકંપના રેકોર્ડ કરેલા ઈતિહાસને જોતા, ભારતના કુલ ભૂમિ વિસ્તારનો 59% ભાગ અલગ-અલગ ધરતીકંપની સંભાવના ધરાવે છે” તેમણે કહ્યું કે દેશના સિસ્મિક ઝોનિંગ મેપ મુજબ કુલ વિસ્તારને ચાર સિસ્મિક ઝોનમાં વર્ગીકૃત કરવામાં આવ્યો છે.
ઝોન આ રીતે વિભાજિત કરવામાં આવે છે
ઝોન 5 એ પ્રદેશ છે જ્યાં સૌથી વધુ તીવ્ર ધરતીકંપો આવે છે, જ્યારે સૌથી ઓછા તીવ્ર ધરતીકંપ ઝોન 2 માં થાય છે. દેશનો લગભગ 11% વિસ્તાર ઝોન 5 માં, 18% ઝોન 4 માં, 30% ઝોન 3 માં અને બાકીનો વિસ્તાર 2 માં આવે છે. ગુજરાત, હિમાચલ પ્રદેશ, બિહાર, આસામ, મણિપુર, નાગાલેન્ડ, જમ્મુ અને કાશ્મીર અને આંદામાન અને નિકોબાર ઝોન-5માં આવે છે.
હિમાલયના પ્રદેશમાં જોખમ સૌથી વધુ છે
સેન્ટ્રલ હિમાલયન ક્ષેત્ર એ વિશ્વના સૌથી સિસ્મિકલી સક્રિય પ્રદેશોમાંનો એક છે. 1905માં કાંગડા એક મોટા ભૂકંપથી પ્રભાવિત થયું હતું. તે જ સમયે, 1934 માં, બિહાર-નેપાળમાં ભૂકંપ આવ્યો હતો, જેની તીવ્રતા 8.2 માપવામાં આવી હતી અને તેમાં 10,000 લોકો માર્યા ગયા હતા. 1991માં ઉત્તરકાશીમાં 6.8ની તીવ્રતાના ભૂકંપમાં 800થી વધુ લોકો માર્યા ગયા હતા. જે બાદ 2005માં કાશ્મીરમાં 7.6ની તીવ્રતાનો ભૂકંપ આવ્યો હતો. જેમાં 80,000 લોકો માર્યા ગયા હતા.
ઓહ બાપ રે! ભારતમાં આ 13 રાજ્યોમાં તુર્કી જેવો જ ભૂકંપ આવવાનો પુરો ખતરો, ગુજરાતનું નામ પણ ટોપ પર
જય હો… તુર્કીના સહારે સૌના બાપુ મોરારી બાપુ, અધધ લાખની કરી સહાય, ભારત પણ અડીખમ ટેકો કરીને ઉભુ જ છે
દિલ્હી-ગુરુગ્રામમાં પણ ભૂકંપનો ખતરો
એક અહેવાલ મુજબ, દિલ્હી ત્રણ સક્રિય સિસ્મિક લાઇનની નજીક સ્થિત છે: સોહના, મથુરા અને દિલ્હી-મુરાદાબાદ. નિષ્ણાતો કહે છે કે ગુરુગ્રામ દિલ્હી-એનસીઆરમાં સૌથી જોખમી વિસ્તાર છે કારણ કે તે સાત ફોલ્ટ લાઇન પર આવેલું છે. જો આ સક્રિય થઈ જાય, તો ઉચ્ચ તીવ્રતાનો ધરતીકંપ આવી શકે છે અને તે વિનાશ સર્જશે. સિસ્મોલોજિસ્ટ્સનું કહેવું છે કે દિલ્હી-એનસીઆર હિમાલયની નજીક હોવાથી તે ટેક્ટોનિક પ્લેટ્સમાં ફેરફાર અનુભવે છે. હિમાલયના પટ્ટામાં કોઈપણ ભૂકંપ દિલ્હી-એનસીઆરને અસર કરી શકે છે.