ઝારખંડના આદિવાસી બહુમતીવાળા વિસ્તારોમાં વર્ષોથી લિવ-ઈન રિલેશનશિપમાં રહેતા 501 યુગલોના સમૂહ લગ્ન યોજાયા છે. આ ઘટના રાજ્યના ખુંટી જિલ્લાના કારા બ્લોક હેઠળના ચૌલા પાત્ર ગામમાં બની હતી. ખાસ વાત એ છે કે આ પ્રસંગે કેન્દ્રીય આદિજાતિ બાબતોના મંત્રી અર્જુન મુંડા અને તેમની પત્ની મીરા મુંડાએ મુખ્ય અતિથિ તરીકે ભાગ લીધો હતો. લગ્ન કરનાર યુગલોમાં 20 થી 70 વર્ષની વયજૂથના સ્ત્રી-પુરુષો હતા.
તે જ સમયે, લગ્ન કરનારા ઘણા યુગલો માતાપિતા બન્યા છે. કાર્યક્રમમાં તેમના બાળકો પણ તેમના લગ્નના સાક્ષી બન્યા હતા. જેનું આયોજન એનજીઓ દ્રષ્ટિ ગ્રીન ફાર્મર્સ દ્વારા કરવામાં આવ્યું હતું. આદિવાસી વિસ્તારોમાં લોકો લિવ-ઈનના આ સંબંધને ધુક્કુના નામથી ઓળખે છે. એક છત નીચે વર્ષો વિતાવ્યા પછી પણ આવા યુગલો તેમના સંબંધોને લગ્નનું નામ આપી શકતા નથી. જણાવી દઈએ કે, ધુળુ પરંપરા પાછળનું સૌથી મોટું કારણ આર્થિક મજબૂરી છે. વાસ્તવમાં આદિવાસી સમાજમાં એક ફરજિયાત પરંપરા છે કે લગ્ન પ્રસંગે આખા ગામ માટે મિજબાનીનું આયોજન કરવામાં આવે છે.
આર્થિક સંકડામણના કારણે લગ્ન કરી શકતા નથી
તે જ સમયે, માંસ-ભાતની સાથે, પીણાં અને હાડકાંની પણ મિજબાની માટે વ્યવસ્થા કરવી પડે છે. ઘણા લોકો ગરીબીને કારણે આવી વ્યવસ્થા કરી શકતા નથી અને તેના કારણે તેઓ લગ્ન કર્યા વિના સાથે રહેવા લાગે છે. આવા મોટાભાગના યુગલોને ઘણા બાળકો પણ હોય છે, પરંતુ સમાજની સ્વીકૃત પ્રથા મુજબ લગ્ન ન થવાને કારણે આ બાળકોને જમીન-મિલકતમાં હક્ક મળતો નથી. આવા બાળકોને પિતાનું નામ પણ મળતું નથી. ધુક્કુ શબ્દનો અર્થ થાય છે ઢાંકવું અથવા પ્રવેશવું, જ્યારે કોઈ સ્ત્રી લગ્ન કર્યા વિના પુરુષના ઘરમાં પ્રવેશ કરે છે, એટલે કે રહેવાનું શરૂ કરે છે, ત્યારે તે ધુકની તરીકે ઓળખાય છે અને આવા યુગલોને ધુક્કુ કહેવામાં આવે છે.
અર્જુન મુંડા મુખ્ય અતિથિ બન્યા હતા
આદિવાસી સમાજ આવી મહિલાઓને સિંદૂર લગાવવા પણ દેતો નથી. હવે વર્ષોથી સાથે રહેતા યુગલોને સામાજિક અને કાયદાકીય માન્યતા આપવાની ઝુંબેશ તેજ થઈ ગઈ છે. ખુંટીમાં આયોજિત સમૂહ લગ્ન સમારોહના મુખ્ય અતિથિ કેન્દ્રીય મંત્રી અર્જુન મુંડાએ જણાવ્યું હતું કે લગ્ન કરનારાઓને હવે સામાજિક અને કાયદાકીય માન્યતા મળશે. આ સાથે આ યુગલોને મિલકત સહિત અન્ય પારિવારિક બાબતોમાં કાયદાકીય અધિકાર મળશે. કેન્દ્રીય મંત્રીએ કહ્યું કે, કેન્દ્ર સરકાર હંમેશા આવા યુગલોના ભવિષ્યની ચિંતા કરે છે.
લગ્ન કરનાર તમામ યુગલો માટે લગ્ન નોંધણી પણ કરવામાં આવશે. વિશેષ અતિથિ ધારાસભ્ય કોચે મુંડા, તેમની પત્ની મોનિકા મુંડા, સામાજિક કાર્યકર અને ખુંટી ઉદ્યોગપતિ રોશનલાલ શર્મા અને વીણા શર્માએ કન્યાદાન અને લગ્નની અન્ય વિધિઓ કરી હતી.