Self-Test for Heart Health: ભલે હૃદયના ધબકારા આપણને રોમેન્ટિક મૂડ તરફ લઈ જાય, પરંતુ જો આ ધબકારા પર કોઈ આંતરિક સંકટ આવે તો તમારા જીવનમાં ગ્રહણ લાગી શકે છે. હૃદયનું કામ આખા શરીરમાં લોહીને પંપ કરવાનું છે જેથી ઓક્સિજન અને અન્ય પોષક તત્વો લોહી દ્વારા શરીરના દરેક ભાગ સુધી પહોંચે. કમનસીબે આજની જીવનશૈલી આ લોહીના પ્રવાહને રોકવા તરફ વળેલી છે.
ખોટી ખાવા-પીવાની આદતો અને ખરાબ જીવનશૈલી હૃદયને કમજોર કરવામાં વિલન તરીકે કામ કરી રહી છે. હ્રદયમાં જ્યારે ગૂંચવણો ઉભી થાય છે, ત્યારે તેના લક્ષણોને સમજવું ખૂબ મુશ્કેલ છે, પરંતુ કેટલીક યુક્તિઓ છે જેના દ્વારા તમે જાતે સમજી શકો છો કે હૃદયમાં ખતરાની ઘંટડી વાગવા લાગી છે.
1. આરામ કરતા હોય ત્યારે હૃદયના ધબકારા –
જ્યારે તમે આરામ કરતા હોવ ત્યારે તમારા હૃદયના ધબકારા અલગ હોય છે અને જ્યારે તમે કામ કરતા હોવ ત્યારે તમારા ધબકારા અલગ હોય છે. સામાન્ય રીતે તંદુરસ્ત વ્યક્તિના હાર્ટ રેટ 60 થી 100 ની વચ્ચે હોવો જોઈએ. આવી સ્થિતિમાં તમે તમારા હૃદયના ધબકારા જાતે માપી શકો છો. આ માટે હળવા મુદ્રામાં આવો અને કાંડામાં નસ શોધો. સામે સ્ટોપ વોચ મૂકો. હવે નાડીને હળવા હાથે દબાવો.
તમે હૃદયના ધબકારા અનુભવશો. તેના ધબકારા ગણો અને નોંધ કરો કે 60 સેકન્ડમાં કેટલા ધબકારા થાય છે. જો તે 100 થી વધુ છે તો તેનો અર્થ એ છે કે ચોક્કસપણે કોઈ સમસ્યા છે. 15 સેકન્ડ માટે આ ફરીથી કરો અને વાંચનને 4 વડે ગુણાકાર કરો. આ પછી જો પરિણામ 100 થી વધુ આવે છે, તો ખતરાની ઘંટડી છે.
2. શારીરિક પ્રવૃત્તિ દરમિયાન હૃદયના ધબકારા તપાસો
સામાન્ય સ્થિતિમાં અને કામ કરવાની સ્થિતિમાં હૃદયના ધબકારા અલગ હોય છે. સખત મહેનત પછી હૃદયના ધબકારા વધે છે. આ માટે તમારે થોડી સખત કસરત કરવી જોઈએ. જેમ કે દોડવું, ઝડપી ચાલવું, તરવું, દોરડું કૂદવું, સીડી પર ઝડપથી ચાલવું વગેરે. લગભગ 5 મિનિટ સુધી આ કરો અને તે પછી 60 સેકન્ડ માટે કાંડાના ધબકારા માપો. ડો. નિત્યાનંદ ત્રિપાઠીએ જણાવ્યું કે જ્યારે તમે સખત કસરત કરો છો ત્યારે તમારા હાર્ટ રેટ 30ના 220 માઈનસ 85 ટકા હોય છે.
એટલે કે, તમારી ઉંમર 220 માંથી બાદ કરો અને તેમાંથી 85 ટકા શોધો. જો આનાથી વધુ હોય તો તેનો અર્થ એ કે હૃદયમાં સંકટ છે. ઉદાહરણ તરીકે, જો કોઈ વ્યક્તિ 30 વર્ષની હોય, તો તેના હૃદયના ધબકારા 190 ના 220-30=85 ટકા એટલે કે 161.5 હશે. ટ્રેડમિલ મશીન પર ચાલતી વખતે આ માપ લેવામાં આવે છે. જ્યારે તમે બહાર દોડો છો ત્યારે તે થોડું આમ તેમ થઈ શકે છે.
3. બ્લડ પ્રેશર તપાસ-
આજકાલ મોટાભાગના લોકોના ઘરમાં બ્લડ પ્રેશર મશીન હોય છે. બ્લડ પ્રેશરને સતત મોનિટર કરો. જો તે લાંબા સમય સુધી 120/80 થી વધુ હોય તો તમને હાઈ બ્લડ પ્રેશર હોઈ શકે છે. હાઈ બ્લડ પ્રેશર હૃદયને નુકસાન પહોંચાડે છે, જેનો અર્થ છે કે ભવિષ્યમાં હૃદયની સમસ્યાઓ થઈ શકે છે.
4. ભારે કામ કરતી વખતે હૃદયના ધબકારા
ફોર્ટિસ હોસ્પિટલ, નવી દિલ્હીના સિનિયર કાર્ડિયોલોજિસ્ટ ડૉ. નિત્યાનંદ ત્રિપાઠી કહે છે કે જો તમે ચાલતી વખતે અથવા કોઈ મુશ્કેલ કામ કરતી વખતે ઝડપથી થાકી જાઓ છો અથવા તમારા હૃદયના ધબકારા ખૂબ જ ઝડપથી વધવા લાગે છે, તો આ લક્ષણો હોઈ શકે છે. આવી સ્થિતિમાં, તમે પોતે જાણી શકો છો કે કદાચ આ હૃદય માટે સંકટનો સમય છે. જો કે, આ અંગે તમે કંઈ ફાઈનલ નહીં કહી શકો.
શું તમે પણ સોનું-ચાંદી ખરીદવાની તૈયારી કરી રહ્યા છો? મહાશિવરાત્રી પહેલા મહા ફેરફાર, જાણો આજનો ભાવ
હવામાન વિભાગની આગાહીથી ખેડૂતોમાં ફફડાટ, આટલા જિલ્લામાં મેઘરાજા ધબધબાટી બોલાવશે, જાણી લો નવ આગાહી
ગઢવી-આહીર વિવાદ સોનલધામ મઢડા પહોંચ્યો, ગિરીશ આપા અને વિક્રમ માડમે ચારણ-આહીર વિશે કહ્યું આવું-આવું
5. સાવચેતી-
જો કે, આ તમામ પરીક્ષણો હૃદય રોગની 100% પુષ્ટિ કરી શકતા નથી. તેથી, જો આત્મ-તપાસ કર્યા પછી પરિણામ સામાન્ય ન આવે, એટલે કે, હૃદયના ધબકારા ઝડપી બને, થાક લાગે, સખત મહેનતને કારણે નબળાઇ આવે, બીપી વધારે હોય, તો તરત જ ડૉક્ટર પાસે જાઓ.