યુ.એસ.ના ઉર્જા વિભાગે 13 ડિસેમ્બર 2022ના રોજ જણાવ્યું હતું કે ઘણા દાયકાઓના પ્રયત્નો પછી પ્રથમ વખત તે ન્યુક્લિયર ફ્યુઝનથી વધુ ઉર્જા મેળવવામાં સફળ થયું છે. જો કે લોકોને આ ઉર્જાનો લાભ મળવામાં સમય લાગશે, પરંતુ ભવિષ્યમાં લોકોને આના દ્વારા સ્વચ્છ, પ્રદૂષણ મુક્ત ઊર્જા પુરવઠો મળી શકશે. જે સસ્તા અને સતત ઉપલબ્ધ રહેશે. મિશિગન યુનિવર્સિટીમાં ન્યુક્લિયર એન્જિનિયરિંગના આસિસ્ટન્ટ પ્રોફેસર કેરોલિન કુરંજે જણાવ્યું કે અમે ફ્યુઝન રેકોર્ડ તોડ્યો છે.
ન્યુક્લિયર ફ્યુઝન એ એક પરમાણુ પ્રતિક્રિયા છે જેમાં બે અણુઓ ભેગા થઈને થોડા ઓછા દળ સાથે એક અથવા વધુ નવા અણુઓ બનાવે છે. આમાં દળના તફાવતને ઊર્જામાં રૂપાંતરિત કરવામાં આવે છે. અહીં આઈન્સ્ટાઈનનું E=MC2 લાગુ પડે છે. પ્રકાશની ગતિ ઘણી વધારે છે. આવી સ્થિતિમાં અણુઓના કુલ દળના થોડા જથ્થાને ઊર્જામાં રૂપાંતરિત કરીને ઘણી બધી ઊર્જા મુક્ત થાય છે. આ પ્રક્રિયા ન્યુક્લિયર ફ્યુઝનમાં થાય છે.
કેલિફોર્નિયામાં નેશનલ ઇગ્નીશન ફેસિલિટીના સંશોધકોએ પ્રથમ વખત આ ક્ષમતા દર્શાવી છે. આ ‘ફ્યુઝન ઇગ્નીશન’ તરીકે ઓળખાય છે. આ પ્રયોગ કરવા માટે, સોનાના ડબ્બામાં ડ્યુટેરિયમ અને ટ્રીટિયમના વધારાના ન્યુટ્રોન સાથે હાઇડ્રોજનના બે પરમાણુઓથી બનેલા ઇંધણના 1 મિલીમીટર પેલેટ પર 192 લેસર ફાયર કરવામાં આવ્યા હતા. જ્યારે લેસરો ડબ્બા પર પડે છે, ત્યારે તેઓ એક્સ-રે ઉત્પન્ન કરે છે. જે ઇંધણની ગોળીઓના સીસાની ઘનતા કરતાં લગભગ 20 ગણી છે અને 3 મિલિયન ડિગ્રી સેલ્સિયસથી વધુ ગરમ થાય છે.
એટલે કે, સૂર્યની સપાટી કરતાં 100 ગણી વધુ ગરમ. જો તમે આ સ્થિતિઓને લાંબા સમય સુધી જાળવી શકો છો, તો બળતણ ફ્યુઝ થશે અને ઊર્જા છોડશે. ફ્યુઝન પ્રતિક્રિયાની સફળતાનું મૂલ્યાંકન કરવા માટે ભૌતિકશાસ્ત્રીઓ ફ્યુઝન પ્રક્રિયા દ્વારા મુક્ત થતી ઊર્જા અને લેસરોની અંદર ઊર્જાની માત્રા વચ્ચેના ગુણોત્તરને જુએ છે. આ ગુણોત્તરને નફો કહેવાય છે. 5 ડિસેમ્બર, 2022ના રોજ, નેશનલ ઇગ્નીશન ફેસિલિટીએ 15 મિનિટ માટે 2 મિલિયન જ્યૂલ લેસર ઊર્જા ઉત્પન્ન કરી.
આ પછી આ ઉર્જા વધીને 30 લાખ જૂલ્સ થઈ ગઈ. ઓગસ્ટ 2021માં 0.7નો નફો થયો હતો. અગાઉના રેકોર્ડને તોડતા આ વખતે લગભગ 1.5નો નફો થયો છે. ન્યુક્લિયર ફ્યુઝન પર સતત કામ કરવાની જરૂર છે. આમાં સતત સુધારો શક્ય છે. સકારાત્મક પરિણામો મેળવવા માટે વૈજ્ઞાનિકો દાયકાઓથી કામ કરી રહ્યા છે. સૌ પ્રથમ લેસરોની શોધ 1960માં કરવામાં આવી હતી.
જ્યારે યુએસ સરકારે 2009માં નેશનલ ઇગ્નીશન ફેસિલિટીનું બાંધકામ પૂર્ણ કર્યું ત્યારે તે વિશ્વની સૌથી શક્તિશાળી લેસર સુવિધા હતી. જે લક્ષ્ય સુધી 1 મિલિયન જ્યુલ ઊર્જા પહોંચાડવામાં સક્ષમ હતી. આજે તે 2 મિલિયન જ્યુલ્સનું ઉત્પાદન કરે છે. ફ્યુઝનની સ્થિતિ જાળવવી પડકારજનક છે. પરંતુ ભવિષ્યમાં તે શક્ય છે.