મંકીપોક્સ ભારતમાં ધીમે ધીમે પોતાના પગ ફેલાવી રહ્યું છે. ઘણા શહેરોમાં તેના કેસ સામે આવ્યા બાદ આરોગ્ય નિષ્ણાતો પણ એલર્ટ મોડમાં આવી ગયા છે. વિશ્વભરમાં તેના વધતા ખતરાને જોઈને સંયુક્ત રાષ્ટ્રની એજન્સીએ પણ તેને વૈશ્વિક ઈમરજન્સી જાહેર કરી છે. ડબ્લ્યુએચઓએ મંકીપોક્સના જોખમને ઘટાડવા માટે ઘણી માર્ગદર્શિકા પણ જાહેર કરી છે જેમાં પુરુષોના જાતીય વર્તન સાથે જોડાયેલી કેટલીક ખાસ બાબતો છે.
WHOના ડાયરેક્ટર-જનરલ ટેડ્રોસ ઘેબ્રેયસસે કહ્યું કે તેનો પહેલો કેસ મેમાં નોંધાયો હતો. ત્યારથી મંકીપોક્સના 98% કેસ ગે, બાયસેક્સ્યુઅલ અને પુરુષો સાથે સેક્સ કરનારા પુરુષોમાં જોવા મળ્યા છે. ટેડ્રોસે લોકોને પોતાની સુરક્ષા માટે પગલાં લેવાની સલાહ આપી છે. “પુરુષો સાથે સંભોગ કરનારા પુરુષોએ પોતાને અને અન્ય લોકો માટે સલામત પસંદગી કરવી જોઈએ. આ માટે જાતીય ભાગીદારોની સંખ્યા પણ ઘટાડવી જોઈએ.
WHOના વડાએ કહ્યું કે મંકીપોક્સથી સંક્રમિત દર્દીએ પોતાને અલગ રાખવું જોઈએ અને કોઈપણ ભીડવાળી જગ્યાએ જવાનું ટાળવું જોઈએ. આ સાથે કોઈપણ શારીરિક સંપર્ક કે નવા જાતીય ભાગીદાર બનાવવાનું પણ ટાળવું જોઈએ. જોકે, યુએસ સેન્ટર ફોર ડિસીઝ કંટ્રોલ એન્ડ પ્રિવેન્શને જાતીય ભાગીદારોની સંખ્યા ઘટાડવા માટે કોઈ સૂચન કર્યું નથી. એજન્સીએ ફક્ત મંકીપોક્સથી સંક્રમિત દર્દીઓ સાથે ત્વચાથી ચામડીનો સંપર્ક ન કરવાની સલાહ આપી છે.
ડબ્લ્યુએચઓ અનુસાર મંકીપોક્સ દર્દી તેના કપડાં અથવા બેડશીટના સંપર્કમાં આવનાર કોઈપણ વ્યક્તિને પણ ચેપ લગાવી શકે છે. આરોગ્ય એજન્સીએ ચેતવણી આપી છે કે બાળકો અથવા સગર્ભા સ્ત્રીઓ જેવા નબળા રોગપ્રતિકારક શક્તિ ધરાવતા લોકોમાં આ રોગ વધુ ગંભીર હોઈ શકે છે. નિષ્ણાતોના મતે દેખીતી રીતે મંકીપોક્સ સેક્સ દરમિયાન ફેલાય છે પરંતુ તેઓ હજુ સુધી એ નિષ્કર્ષ પર નથી આવ્યા કે તે સેક્સ્યુઅલી ટ્રાન્સમિટેડ ઇન્ફેક્શન છે કે નહીં.
સીલે કહ્યું કે તેના પોતાના સમુદાયમાંથી ગે અને બાયસેક્સ્યુઅલ લોકોમાંથી સેક્સ્યુઅલ પાર્ટનર ઘટાડવાની વાતો આવી રહી છે. જો કે આવો મેસેજ થોડા દિવસો માટે જ હતો અને અમે આશા રાખીએ છીએ કે આ ફાટી નીકળવો પણ થોડા સમય માટે જ હશે. ‘તે પણ સ્પષ્ટ નથી કે કોન્ડોમ આ ચેપના જોખમને ઘટાડવામાં મદદ કરશે કે નહીં કારણ કે મંકીપોક્સ હર્પીસ જેવા નજીકના શારીરિક સંપર્ક દ્વારા ફેલાય છે. ‘સેક્સ દરમિયાન આત્મીયતા અને નિકટતા ટ્રાન્સમિશનનું મુખ્ય કારણ છે.’ સ્પેન અને ઇટાલીના વૈજ્ઞાનિકોએ દર્દીઓના વીર્યના નમૂનાઓમાં મંકીપોક્સ ડીએનએ શોધી કાઢ્યું, જો કે તે સ્પષ્ટ નથી કે વાયરસ ખરેખર આ રીતે ફેલાય છે કે કેમ.
યુકેમાં મંકીપોક્સના દર્દીઓની સારવાર કરતા ડૉક્ટર હ્યુ એડલરે કહ્યું કે આ વાયરસ સેક્સને કારણે ફેલાઈ રહ્યો છે. નેટવર્ક કે જેઓ અજાણ્યા સાથે સેક્સ કરે છે તે આ રોગને વધુ ફેલાવવાનું કામ કરે છે. એવી સંભાવના છે કે મંકીપોક્સ હંમેશા આ રીતે ફેલાય છે પરંતુ તે પહેલાં જાણ કરવામાં આવી ન હોય અને વ્યાપકપણે જાણ કરવામાં આવી ન હોય. ડબ્લ્યુએચઓના મંકીપોક્સ નિષ્ણાત રોસામંડ લુઈસે કહ્યું કે જે પુરુષો પુરુષો સાથે સેક્સ કરે છે તેમને આ ચેપનું સૌથી વધુ જોખમ હોય છે. મંકીપોક્સના લગભગ 99% કેસ પુરુષોમાં જોવા મળે છે, અને તેમાંથી ઓછામાં ઓછા 95% એવા પુરુષો છે જેઓ પુરુષો સાથે સેક્સ કરે છે.
ન્યુ ઈંગ્લેન્ડ જર્નલ ઑફ મેડિસિનમાં ગયા અઠવાડિયે પ્રકાશિત થયેલા એક અભ્યાસમાં એવું પણ જાણવા મળ્યું છે કે ચેપગ્રસ્ત લોકોમાંથી 98 ટકા લોકો ગે અથવા બાયસેક્સ્યુઅલ હતા અને 95 ટકા કેસ જાતીય પ્રવૃત્તિ દ્વારા ફેલાય છે. સરેરાશ એક કરતા ઓછા વ્યક્તિએ અગાઉ મંકીપોક્સથી સંક્રમિત લોકોમાંથી વાયરસનું સંક્રમણ કર્યું હતું, તેથી જ અગાઉનો ફાટી નીકળ્યો તેટલો વ્યાપક ન હતો. લેવિસે કહ્યું કે મંકીપોક્સથી પીડિત વ્યક્તિ હવે વધુ લોકોમાં વાયરસ સંક્રમિત કરી શકે છે કારણ કે શીતળાના રસીકરણમાં ઘટાડો થવાને કારણે વૈશ્વિક રોગપ્રતિકારક શક્તિમાં પણ ઘટાડો થયો છે. મંકીપોક્સ શીતળા જેવું જ છે પરંતુ તે થોડું ઓછું ગંભીર છે.
મંકીપોક્સ કેવી રીતે ફેલાય છે- જો કે મંકીપોક્સ મુખ્યત્વે સેક્સ દરમિયાન ફેલાય છે, પરંતુ તેમ છતાં કોઈપણ વ્યક્તિ નજીકના શારીરિક સંપર્ક દ્વારા પણ આ વાયરસનો શિકાર બની શકે છે. આમાં ચેપગ્રસ્ત વ્યક્તિના પરિવારમાં એકબીજાને ગળે લગાડવા અને ચુંબન કરવાનો પણ સમાવેશ થાય છે. તે ચેપગ્રસ્ત વ્યક્તિના ટુવાલ અથવા પથારી વહેંચવાથી પણ થઈ શકે છે. આ સમયે મંકીપોક્સના આવા ઘણા કેસો પણ સામે આવી રહ્યા છે જેમાં મહિલાઓ અને નાના બાળકો પણ આ વાયરસથી સંક્રમિત થઈ રહ્યા છે. જો કે આવા કેસ હજુ પણ ઓછા છે.
જો ઘા ચેપગ્રસ્ત વ્યક્તિના મોંમાં હોય તો મંકીપોક્સ ટીપાં દ્વારા પણ ફેલાય છે. પરંતુ જ્યારે તમે ચેપગ્રસ્ત વ્યક્તિની સામે ઉભા રહો અને લાંબા સમય સુધી વાત કરો ત્યારે પણ તે શક્ય છે. લેવિસ કહે છે કે જો લોકો તેમના સંપર્કમાં ઘટાડો કરે છે તો મંકીપોક્સના પ્રકોપને હજી પણ નિયંત્રિત કરી શકાય છે.
*મંકીપોક્સના લક્ષણો- યુએસ સીડીસી અનુસાર, મોટાભાગના લોકો જેઓ મંકીપોક્સથી સંક્રમિત છે તેઓ બેથી ચાર અઠવાડિયામાં સ્વસ્થ થઈ જાય છે. આ વાયરસના કારણે શરીરમાં ફોલ્લીઓ થાય છે, જેના કારણે ખૂબ જ દુખાવો થાય છે. અગાઉના કિસ્સાઓમાં, મંકીપોક્સની શરૂઆત ફલૂ જેવા લક્ષણો સાથે થઈ હતી અને ત્યારબાદ ફોલ્લીઓ સમગ્ર શરીરમાં ફેલાય છે, પરંતુ વર્તમાન ફાટી નીકળતાં મંકીપોક્સના લક્ષણો અસામાન્ય છે. કેટલાક લોકોને પહેલા ફોલ્લીઓ અને પછી ફ્લૂના લક્ષણો હોય છે, જ્યારે કેટલાક લોકોને ફ્લૂના કોઈપણ લક્ષણો વગર ફોલ્લીઓ હોય છે. ઘણા લોકોને પ્રાઈવેટ પાર્ટની નજીક ફોલ્લીઓનો અનુભવ થતો હોય છે.